nothing but sin and desire nothing but God, and
I care not whether they be clergymen or laymen, they
alone will shake the gates of Hell and set up
the kingdom of Heaven upon Earth.
- John Wesley
E
i Baibul hmang bu 66 laia sawmhni pakhatna, Solomon ziek nia ngai chu a ziektu hmingah Hebrai trongin ‘Qoheleth’ ti a ni a, a umzie chu inkhawm changa ‘Thuhriltu’ ei ti ang hi a nih. Grik tronga an inletin ‘ekklesiastes’ ti a ni a, chu chu Saptronga a bu hmingah hmang a ni bok a, a ziektu hmingah ‘Preacher’ ti trongkam an hmang a, chuong ang chun eini khomin ‘Thuhriltu’ tiin ei inlet ve tah pei a nih.Hi lekhabua hin thuhriltu chun nisa hnuoia ieng thil khom hi thil hlun a ni nawzie, thuok (hebel) ang chauh, a ieng khom hnot chu thli hnot ang a nizie le Pathien inzaa a dan zawm chauh hi lawmna le hlimna hlun intlun theitu a nizie chieng takin a tar lang a. A tawi zawngin, hi lekhabu hi a ziektu testimawni a nih. Amiruokchu, einiin a thu laimu hrilna trongkama ‘tep lohai tep lo’ an mi lo hmangpek ruok hin chuh a kâp threl duoi a hoi. Pathienin a thil siem tinrenghai chu thra a tizie Genesis bung khatah a ziektuin voi ruk zet a hril non ti ei hriet. Tep lo ieng khom a siem nawh. Tep lohai tep lo lem chu a siem nawzuol.
Ka hril tum tak chu ruok chu Pathienin a thu puong suoktu dinga a’n hriettirhai ngirhmun a nih. Baibula ei hmu danin, chuonghai chu chanchin lawmum phurtu le intluntu (basar: Sam 40:9, Isai 61:1) dam, thu puongtu le khekpuitu (qara: Neh 6:7, Jona 3:2) dam, sietna thu khekpuitu le uarning petu (qeriah: Jona 3:2) dam, chanchin thra puongdartu le tlanginsampuitu (kerux, n. kerusso, v. 1Tim 2:7; Mat 11:5; Rom 10:14) dam le chanchin thra puongdartu tirkohai (euagellizo Mt 11:5) dam an nih. Hieng mihai kuoma hin dairekin amanih, mang le inlarna le thil hrang hrang hmangin amanih Thuthlung Hlui huna khan Pathienin a thu a’n hriettir hlak a. A hril sawngtuhai chu ‘zawlnei’ tia ko an ni tlangpui. Anni laia ropui tak chu Mosie a nih.
Thuthlung Thar huna ruok chu chanchin thra kot hongtu le neitu, zawlneihai zawlnei le thuhriltuhai thuhriltu chu Nazaret Isu a nih. Zawlneihaiin mihriem intlanna dinga Pathien remruot hung tlung ding an lo hril lawk le dingdihlipa an lo thlir chu Ama chun a hung hlen a. Ama chu chanchin thra hriltu le intluntu el ni loin, Ama ngei chu chatuon dai chanchin thra hlawm, hun bi kim intuok khawmna, iengkima iengkim chu a nih. Ama chu iengkim siemtu le neitu a ni leiin, ama ringtu chu iengkim neitu a nih. Chu thu chu a nih a hung pieng zana van mi, thuhriltu ropui hungin, “Mi tin ta ding chanchin thra lawmum bĕk bêk ka hung intlun cheu a nih” ti-a a hung puong khah. Chu thu, Thlarau Thienghlimin hril dinga an hriettir hriltu hai, puongtu hai le tlânginsampuitu hai chu an nih hi artikula THUHRILTU ka tihai chuh.
Van tieng Isu a lawn tawma a chanchin thra hung intlun khawvel hmun tina puong dartu dinga a dandehai chu a zirtirhai le ama ringtu le zuituhai an nih. Chu puong darna sin chu thaw dingin ringtu po po hi ei poimaw vong a, ei thaw thei dan le trangkai thei dan ruok chu ei thilpek dong dan ang pei a nih. Taksa pumkhata bung hrang hrang an inpengtuo ang hin, Krista taksa kohran khom bung hrang hrang inpeng tuo ei ni leiin ei poimawna ki-a chu a poimaw tak ei ni seng. Thuhriltu chu bau le lei ang hi a nih. Sienkhom bau le lei chu taksa bung dang thrang loa amaa um le thil thaw thei a ni nawh. Bau le lei chaua siem mihriem an um hlak am? Bau chu amain a lawn hlak am? Fak ding petu um loin, bauin amain soi le lem ding a nei thei nawh. Bau hi chawmhlawm ni si, sienkhom inzakna hmu loa a nuom nuoma inpawt hlak a nih. A san chu, bau sunga hin hremhmun mei anga hringnun tawlailir hlieutu, vai ngam thei lo suol, um trok trok thei lo le thina tûra sip, rîtlona hlawm, taksa pumpui sukporche hlaktu LEI a um lei a nih (Jakob 3:5-12).
Bau chu mihriem lungrila um thu le hla iengkim hril suokna hmangruo tak le taksa mamaw fak ding po po dongtu a ni leiin a poimaw em em. Chu char chu a nih thuhriltu ngirhmun chel khom. Paulan, “Thu an hriet naw chuh ieng tin am ring an ta? Thuhriltu um loin ieng tin am hrieng an ta?” (Rom 10:14-15) a ti khan a hril fie chieng hle. Mihaiin Pathien thu an ring ding chun an hriet hmasak phot a ngai a, an hriet ding chun makmawa a hriltu an um a trûl. An ring thei hmain baua thu hriltuhai le lekha zieka thu hriltuhaiin an hril hriet hmasak phot a ngai a nih.
Paula chun thuhriltuhai ngirhmun a sie insang hle. 1 Korinth 12:28-a Krista taksa aiawa ngir kohran membarhai thlarau thilpek dong dan a ziek chu hieng ang hin a nih: 1. Tirkohai 2. Zawlneihai 3. Zirtirtuhai 4. Thil mak thaw theihai 5. Sukdam theina neihai 6. Mi thrangpui theituhai 7. Rorel thiemhai le 8. Trong hriet lo chi tum tum neihai. A hmasa pathumhai hi thuhriltu ei ti lai hin an thrang vong a, a thren chu arênga nei le thaw kop an um. An ngirhmun chel a poimaw ang bokin an mawphurna khom a lien. Hmang suol thei a ni leiin, “Thuhriltu thlarau chang chu a koltu thununna hnuoiah a um ding a nih. Pathien chu buoina Pathien ni loin, inremna Pathien a ni lem si a” (1 Kor 14:32-33) tiin hmang fimkhur a trulzie a lo hril a nih.
Jakob chun thuhriltu le zirtirtu poimawzie le mawphurna insangzie a hrilnaah, “Ka unauhai, nangni lai mi tlawmte chauh hi zirtirtu hung ni ro, zirtirtuhai hi mi danghai neka khir lem daia ro relpek kan la ni ding a nih ti in hriet si a. Ei rêngin thaw suol chang ei nei seng. Tu khom thu hril suol ngai der lo chu mi puitling a na, chuong ang mi chun a taksa pum khom a thunun hlak” tiin lei vêng thrat a trulzie chieng em emin a hril a ni khah (3:1-12). Thuhriltu baua inthoka Pathien thu le thu porche le hǐng a suok pol chun a thlarau chang chu tulŭm le inzawl a ni le ni naw thuah ngaithlatuhai buoi an ta, a thu hrila inthokin Pathien chawimawiin um bok naw nih. Pulpit hi Pathien thu hrilna dinga duong a ni a, mani êk inchekna hmun ding a ni nawh.
Paula chun thuhriltuhai le tirkohai ngirhmun chel a hrilnaah Chanchin Thra hi a hriltuhai fak hmuna dinga Lalpa ruot a nizie chieng takin a hril a, sienkhom fak hmunaa a hmang ve naw thu le taksa tienga hamthratna ienga khom a sor naw thuin a sunzom nghal a nih. Chanchin Thra a uongpui a, sienkhom a hriltu a ninaa ruok chu ieng khom hang insuongna ding a nei naw thu a hrilnaah, “Chanchin Thra ka hril leia uong ka ni nawh, hril lo thei lo ka nih. Chanchin Thra hi hril ta naw lang chuh ka chung a va hang rik awm de aw! Mani nuom thua hril ni lang, hlaw khom nei ka tih. Mani nuom thua hril ka ni si nawh. Chanchin Thra enkol sin chu inkoltira ka um lei a nih. Anleh, ka lawmman chu iem ni tang a ta? Chanchin Thra hriltu ka ni leia ka phŭt thei phût loa a thlawna Chanchin Thra ka hril theina hi ka lawmman chu a nih” a ti top el a nih (1 Kor 9:1-18). Mi inpak hlaw tuma thaw a ni nawzie khom 1 Thesalonika 2:1-12 ah chieng takin a ziek.
Paula ngirhmun le tu laia thuhriltu hlawtlinga ei ngaihai ngirhmun hi a letling char niin a’n lang. A himna chin le inhoina chinah, mi ditsakna po po dongin, fak thrá thrà fain, khum innêm nêm hluoin, fe le hung velah chuongna inhoi hoiah chuongin, ramthim changkang an invoi a, beiruol an huoihot a, mi lung innona tieng zawnga phet thlûk tumin sermon rienginko tak tak thlâkin an inkukpui ker ker a, ramthim hnufuol le pik tak tak ruok chu ni khat khom an nĕr pei nawh. Tlawmna nun pulpitah an khekpui a, sienkhom Nilai zan inkhawmah thuhrilna hun pe inla, inhmusitnaa ngaia lungsen nuom deu vong ni mei ei tih.
Thuhriltu hlawtlinga ei ngaihai hi thlarau mi an ni am ni naw am, thu hril thiemna talen dong vong an nih. Chuong mihai chun ngaithlatuhai lungril hne thei dan le dawi vet thei dan an thiem a. Mi ngai nuom zuolna dinga khêl le tak ze mawi taka thlur kop sermon rem khawm an thiem a, mi suknui dur dur dan le suktrap dan an thiem bok a. Khêl an hril a nih ti hre zing inla khom an thu hril ei ngai nuom em em el a nih. Hi hi thilpek ropui tak el, Eden huona khom rûl hmanga Setanin a lo ensin dĕr tah kha a nih. Hitler khom khan a khaw hnungah hieng ang thilpek hi a nei ti a hmu suok a, chu taka inthok chun German mihai hnam tranna lungril innona takah a zuk them a, a dawi vêt vong a, Indpui Pahnina an chok suok el a nih. Chu char chu kum 1960 bawr tung lai khan Laldeng khomin a thaw ve a, kum sawmhni zet Mizoram chu thisenin a’n siltir ve a ni khah!
Hienga mi lung innona them zawnga thu hril thiemhai hmangruo hmang trium pakhat chu mi lungril hne theina tawk chara thu uor le khêl chokpol a nih. An thu hril hmasak ang chara a nawkah an hril chun ngaithlatuhai lung a tawk nep tah hlak leiin, an lungawi tawkna ding chun drug addict hai angin, a hmaa neka dose tam hreta uor le khêl pol sa a trûl hlak. Chu thil invirin a man pha chun an thu le hla khom ni ta loin thu uorna le khêl livir chun a fen kuol a, mi lawmzawng ding khêl le fiemthu nuizatum an mai khawm hlak. Chu pha chun thlaraua inthuom thara um zing le zing naw chu a ni têlin an hung inhriet hlak a nih.
Hieng anga mi ngai nuom zawng le lawm zawng dinga thu le hla phan khawmtuhai hrilna ding hin AJINOMOTO PREACHERS ti trongkam hmang inla, an inhmê tak ka ring. Chu chun kum iemani zat liem taa Mizoram chanchinbu pakhata JOKES ka tiem a mi’n hriet suoktir a. Sungkuo pakhat hin Burma tieng mi mikhuol an nei a. Hme an thur zatin bawng ru kol pahni hi bêla inthokin an thur suok zie a, a sa tui chu a hăng pangngaiin a hâng zing a, a sa hlak hmu ding a um ngai bok si naw thu hi an ziek a. Chuong anga bu le hme sukhangna dinga hme sukhăngna ajinomoto hmang chu ei tam tah ang bokin, ei Pathient thu hril tam tak khom hi a sa tak chu hmu ding um mang lo, sienkhom hme hăngna hlo chi hrang hrang ei thlak hlak leia hângti taka ei dol thlak zot zot a tam ngotin ka hriet. Sienkhom, ei thratpui lĕm nawh.
Hi ka hril hi zeldinna thu mei mei a ni nawzie hrilfiena chieng em ema ka hriet chu kohran pawl hrang hrangin thla kip suok magazine ei insuohai hi a nih. Tiem tlak thu le hla a vâng a, hriet le inchik tlak sermon khom hmu ding a um naw tluk a nih. Van ko thla thei hiel awma thu hril thiem le ri sie siem thei, inkhawmpui nikhuoa Silchar vaak ruol zat zeta tam korfuol dum hak thei ei insi khup lai hin, ieng leia sermon tiem tlak hmu ding ei nei ngai naw am ning a ta?
Hi zawna donna hi ei zong pha leh Ajinomoto Preachers ei tam lei a nih ti ngairuot naw thei a ni nawh. Sumbepui lien tak tak sip thu hmepok ei buotsai a, ei chok hruoi a, saru kol trawl le hlui tak tak ei thlak a, sa duor, a tak thrang lo, fak tlak lo ei thlak sa a, a hăngna dingin ajinomoto ei pol treu a. Hang hme chun a hâng; a changal dinga ei zer huom infar khum khom a’n vuok tawk; a mimirin ei top hluk hluk el. Ajinomoto sermon hrim hrim chu chuong ang chu a ni deu vong. Darkar khat chuong hiel ei inkukpui le pet ziel hlak Pathien thuhai hi a tak chauh thlit fimin hang ziek thla inla, sentence hni-thum vel bak a ni ngai nawh. Thuhriltu threnkhat chun ei chang thlang a hmingin ei tiem suok a, ei nuomna tieng tieng ei petsan daih a, ei hung kir nawk tah naw chang a tam. Thupui ruot sa hril dinga ei intuk pha lem chu ei buoi se nghal a, ei hlawsam deuh tei bok. Ei thiem tlang zawng chu maimarawl sermon chauh a nih. Chu khom chu piengtharna thuah ei tran a, ei tawp bok. Inthranglien phanain ei hmang naw leiin crusade dang huoihot ei hril mawi nawk hlak
Ajinomoto chu thil sukhniktu le sukhângtu, eini rawiin ‘hme hăngna’ ei ti, kum 1909 laia Japan rama an lo hmang tran tah, khawvel puma hotel siemtuhaiin an hmang nasat ni sien khom monosodium glutamate, machi alna le hangnaa inthoka siem a ni tlat leiin hriselna ta dingin thil thra tak a ni nawh ti chu tlang hriet a nih. Chuong ang bokin, Ajinomoto Sermon khom ngainuom a umin mi a sukhlim hle thei laiin, Pathien thutak thrang tlawmna, thuhril thiemna, bau thlumna le hangna ringota inthuom thu le hla ringot chun ei ram le hnam le kohran chawm puitling ngai nawng ei tih. Hrisel taka inthranglien ei nuom chun ajinomoto le tui pol lo Baibul thutakah kir ei tiu. Chu taka chun hratna thahrui tak tak a um. Ei beiruol le crusade hrang hranga ei ajinomoto sermon hai hi thlit fimin, lungnona le nui hlo ei zep sa po po hi hang inthiel fai inla, ei kawrongzie le pasietzie inhmu suok thei chauh ei tih.
(November 12, 2005; Retrieved from DT Vol. XIX No.9 Nov 13, 2005)
###
No comments :
Post a Comment