Search


Jan 20, 2012

Inbuotsai Lawk


Our plans miscarry because they have no aim.
When a man does not know what harbor he is making for,
no wind is the right wind.
- Seneca (4 BC-65 AD)

Ka penson-a inthoka kum sawmna chu May 2012 hin ka suo ding a lo ni nawk der el tah. Hi sung hin ni tin darkar 12 vel lekha dang dang buoipuia ka buoi leiin tiem dinga lekhabu thra le puitling ka’n chawkhai chu nuom anga tiemna hun ka nei hman ta naw a, chu chu ka lungkham pakhat chu a nih. Kum 1970-a Foreign Service ka zoma inthoka kum 2002 May-a ka penson chen khan dannaranin ni tin chanchinbu le magazine hrang hrang ka tiem bakah kar tin lekhabu thra pakhat bek ka tiem zo hlak a. Ka penson chara Baibul inlet ka trana inthoka ka sut zo chen, kum 2002-2007 inkar ruok khan chu Baibul le inzom lekhabu naw chuh ka tiem hman ta naw a ni tak a. Chu chun kakhawk a nei naw thei nawh.

Kum ruk zet bu le hme pangngai ringa khawsak ang a ni leiin nunah siksawina a siem a. Ei thu bi rawnin a tukvera inthok chauha thil min thlirtirin, thu hrim hrim hi translator mita inthokin a min khìtir a, thu hril le zieka trong dan indik lo ei hmang po po hin ni dang nekin nä a sukkham zuol a, ning a suktel a, lungril a suk-taliban leiin kha hmaa ei ngai zam el khom kha ei ngai thei zing ta naw a, a buoithlak khop el. Thil indik lem nia ei hmu khah zawlneihai angin huoisen takin hang puong suok inla, mi lawm le inpâk nekin mi hnâm le nghok le theida ei hlaw lem bok si. Indikna Pathien tri loa inzor ve a, laiking anga hmun khatah or insen a, hmun dangah indum a, mi lawm zawng ringot hril tuma indaw phar ve nuom a um hiel chàng a um hlak. Fiena chi khat a nina chin a um. Amiruokchu, Isai anga

Felna chu hla takah a ngir a,
Thutak chu kotthlerah a tlu a,
Indikna a lût thei ta nawh.
A nih, thutak a’n leng ta naw a,
Thil thra lo hnawltuhai chu,
Sa anga pèlin an um pei.
Chuong chu Lalpan a hmu zing a,
Indikna a bo tah leiin,
A lung a awi thei ta nawh

a ti anga puong ngam ve chu, mi hmai manin man naw inla, Socrates hai anga thudik thi chil huoma thrang lâk ngam chuh, Pathien tritu le inzatu ta ding chun a trûl bok si. Khikhawk tak a nih. Mi lawm zawng ringot hril tuma inkhap le infân hi nawchizorna chi khat a nih.

Kum 2012 ruok hin chu ni dang ang boka lekhabu a tam thei ang tak tiem dingin lungril ka siem a. Kum sawmhni lai liem taa ka lo tiem sil tah, THE ODYSSEY READER: IDEAS AND STYLE (1968) ti, Genevieve B. Birk le a pasal Newman P.Birk buotsai, literature khawvela ziektu hmingthang mi 91 lekha ziek, College-a inchuk dinga an thlang khawm chu zal pumin zan tin darkar 1 vel ka tiem tran nawk a. Ngaituona ril chok tho thei le thu ziek tienga kal chawi dan ding kawkhmu thei lekhabu a ni leiin, kum 1970-76 inkara Delhi tlanga thu le hla phuok le ziek tienga keima tawka ka’n hmang nasat laia ka lo inbuotsai ve dan dam a min suikirtir a, lung hlui a sukleng vong vong a. Chuong lai chanchin chu a hlawkpui an um takduoiin tiin tlawma zawng hang phor lang vak ka tih.

LALNUNNEM (1974)
June 16, 1974 zan khan External Affairs Hostel, Delhi-a ka um lai zankhuoin tienami ka ziek a, a tienami hmingah LALNUNNEM KA NGAI EM CHE ti ka hmang a. Kha hma, 1960 bawr vel khan ka ruolpa Darkamlo Faiheng chun hla inlâr tak el a phuok a, a thunon tlar hmasa takah ‘Lalnunnem ka ngai em che’ ti a lo hmang ta a. Nuhmei a hung neia an naulutir a pieng chun a hmingah ‘Lalnunnem’ ka sak a. Ka tienami ziek a hung inlar hnung hin Darkamlo hla phuok khom hi ka phuoka ngai le hril an hung tam a, “Ka phuok a’n nawh. Ka ruolpa Darkamlo phuok a nih” ka ti khoma “Khai, i phuok a ni khah” mi la ti trawk trawk khom an bo nawh. A hnunga ka tienami ziek hi Mizo-Lusei tronga inlet a, ‘Bawktlang Thawnthu’ ti lekhabua a hung suok ding khan ka ruolpa Siamkima Khawlhringin, “Shakespeare khomin a drama ziekhai hi hming tawi té tè an bùk a, a mawiin a olsam lem a, chuleiin ‘LALNUNNEM’ ti lem ei tih” ti a rot chu kan pompui a. Kum 2001-a ka tienami ziek 5 le thusep ziek 3 lak khawm, NUN RAM ti lekhabu kan suta khan ‘LALNUNNEM’ tiin kan hung sie tah a nih.
Hi tienami hi tu chena tienami ka ziek tah laia hril hlaw tak a la nih. Threnkhat chun ka chanchin an sawn a, lunginsieta ka darah min bât a, mi trap khum khom an bo nawh. A ziektu hnuk ngei khom hi a suk-ulh chang chu a um ve tho a nih. Ka hril nuom tak ruok chu, hi tienami buotsaina ding hin kum tam tak a lak thu a nih. Hmun pahnih, Pherzawl tlang le Senvon tlang besana phuok a ni a. Senvona thil tlung hi a tak taka kum 1958-a tlung a nih. Kum 2007 October 12 Zirtawpni tuk khan Senvona kan inzin trumin Hrangthangvung le David Buhril thruoiin Senvon High School tuola kum 19 a nia thi Darkhawlkim thlan chu kan va dap suok ngat a nih. Hi chanchin hi KA NUN ti phek 110-123 ah a chuong. Hi Senvona thil tlung hi Pherzawlah ka hlu lut a nih. Ka ziek hmain a changtupa U Rokung hi a chanchin ziek dingin ka ngen a, chu a thil ziek chu besana hmangin hi tienami hi indin a nih. A lung nona tieng ngot a mimirin an khukpui leiin, tienami dangdai tak el a nina tieng hi tiemtuhaiin an hril ka la hriet ngai nawh. Sir hrang hranga chîk taka bitu an la um naw lei khom a ni el thei.
Tienami dangdai a nina pali chauh hang hril thuok thuok ei tih. Pakhatna, dannaranin tienami hrim hrim hi suol le thra indona a ni deuh tei. Thra le suol an indonaa chun suol chu iemani chen dingchang le hlawtling angin inlang sien khom, a tawpah a tlawm hlak. A tlawm naw chun tiemtuhai lung a dam thei nawh. Sinema ei en khomin, mi suol kha mi thrain a tawpah a hnè naw chun a entuhai lung a awi thei nawh. Hi tienamia ruok hin chu suol le thra indona a um nawh. Chu chu a dangdaina pakhat chu a nih.
Pahnina, tienami reng reng tiem sukhniktu le hma tienga mi thruoi peitu chu thil hung tlung dinga ei beisei, a tlung dan ding ruok chu ei hriet el thei si lo thil chu a nih. Hriet vak ei chaknain a mi tur ut ut leia tiem zui pei ei nuomna boruok hi Saptrong chun ‘suspense’ an ti a, chu chu Oxford Dictionary chun “a state of anxious uncertainty or expectation” tiin a hril fie. ‘Khailaka um’ ti inla, a kawk hnai el thei. Chu chu ‘khailak’ umzie dang, entirnan ‘sin khailak’ (chatlak, inzawm lo, hun kar awl tla zep) ti le ngai pol ding ruok chu a ni nawh. Hi tienamia ruok hin chu ‘suspense’ ding a um ve nawh, a san chu a tawpnaa intran, a trannaa tawp a nih. Tienami hrim hrim chu a tawp dan ei hriet hnung chun ei tiem inhnik tak tak thei ta ngai nawh. A tawp dan hriet hnung sia tiemtuhai tiem inhnik dinga tienami ziek chu chona namen lo a nih. Chu chu hi hi tienami dangdaina chu a nih.
Pathumna, a hmaa ei hril tah angin, hi tienami hi tienami inbiel, a tawpnaa intran a, a’n trannaa tawp a nih. Tienami inbiel dang, a hung intrannaa tawp, Chemtattepu tienami ei nei a, amiruokchu, hieng tienami pahnihai inbiel dan hi hnuoi le van anga danglam a nih. Pakhat chu thudik tak zong suok an tum leia inbiel a ni a; pakhat ruok chu a ziektuin chona nasa taka a ngai sitail hmanga a ziek lei a nih.
Palina, hringnun hi tak ram le suongtuona rama leng a ni a, mi tam tak chu tak rama nekin suongtuona khawvel, mang ramah ei cheng rawn lem. Hi tienamia changtupa hi a ngaizawngnu pùr inrim taka kum sawm lai lo do tah, a khawnawtin mi invet ang hiela an sie tah ni sien khom, ieng lai khomin tak rama cheng a ni le ni naw fie dingin a sie le thra hrietna fîm takin a la hmang ngat ngat a nih. Chu hrilfiena chu zan khat thilthua a mit voi thum zet a nuoi thu le a nuoi zo zata “Aw, ieng dinga ka mit ka hang nuoi kher kher am a na! Mi rimsi ka va ni ngei!” a ti zie hi a nih. Sakhuona khawvel, thlarau Kanan rama tui hlim cheng tam tak hin tak ram hmasuon dinga kir nawk hi an rin zuol.
Ka hril nuom tak lem chu ka tienami tawi ziekhai nek hmanin short story ziek dinga ka’n buotsai lai chanchin a nih. Kum 1958 khan a thlarau a thok ve tlat chu ni naw nim, ka tienami ziek hmasa tak ‘Sangi le Thangsiem’ chu a hung suok a. Kum 1959 khan ka ruolpa Khamlienin Kangreng tieng a chawi leh a sukhmang song a. Ka la hriet suok thei po chu drama-a inchang dingin a dialogue ka ziek sok sok a, 1962 October a Sielmata HSA General Assembly-ah kan inchang ve mop a. Kum 1964 khan pi le pu hla le inzom tienami tawi ‘Hranchon’ le ‘Zawllai’ ka ziek nawk a. Tienami puitlinga siem hman loin, lekha inchuk le competitive exam bei dinga inbuotsaia ka buoi leiin thu le hla phuok tieng ka chawlsan a. Kum 1970-a Indian Foreign Service ka zomin Hmar thu le hlaa a tllaksam tak nia ka hmu chuh tienami (novels & short stories) niin ka hriet a, chu baksamna chu phuhruk dan ding ka ngaituo a. Umzie nei deu hleka tienami ziek dan inchuk chu thaw makmaw thil nia ka hriet leiin Saptronga ziektu hmingthanghai tienami ziek, a bikin short story ka hmu thei taphot chu Delhi-a British le American Libraries-a mi hawin ka tiem a. Abikin W.Somerset Maugham ziek le Indian writers le Russian writers hai ziek ka thlur bing zuol a.
Hi ruola thil ka hmu chieng èm ém pakhat chu, tienami ziek ding chun ei ziek dinghai ram le hnam chanchin, abikin an socio- cultural history hriet chieng a trulzie le writer ni tum chun mani sor khop sociology le anthropology tieng hrietna khom nei sa a trulzie ka hmu suok a, kum hni zet chuong sabzek pahnihai chu lekhabu thraa an hril ka hriet taphot library-a inthoka hawin ka thlur bing a nih. Hieng lai hun hin ziektu hmingthang Larry Collins & Dominique Lapierre kha an hung suok a, histawri sirsana hmangin lekhabu thra tak tak an ziek a, O Jerusalem (1972) an ziek hnunga 1975-a Freedom At Midnight an hung insuo lem khan chu Indian Sub-continent chu an nghor nghing takzet a nih. Hienghai thil ziek dan hi ka rîl rem zawng tak a ni leiin, a hnunga novel le short stories ka ziek tam lem chu histawri besana bawl deu vong a nih. Chu entirna thra tak chu Zangkhaw Bungbu a ni ka ring.
Hieng mi lekha ziek ka tiem hai hin nasa takin a mi thrangpui a, tukver hrang hranga inthoka thil thlir dan a min chuktir a, ngaituona kholbing a mi thriekpek bok a. Chuong chu a ni lai zingin fimkhur a ngaina tam tak a um. Mi thu le hla ziek thra tak tak ei tiem pha leh mani insit a, mani inngaihnuoi phanaa hmang pal a ol a, chu chun phùrna a sukzuoi thei leiin fimkhur a thra. A thu ziek dan kawpi a, an thlek dán dàna thlek a, mani thlek dan bansan pal thei a nih. Chuonga i thaw chun i nina tak, Pathienin nang kha nanga a siemna che, mi bik i nina, i personality chu inhmangin, lemchang bawmah tlu lut i ta, i hlutna bo a tih. Thil ziek hi mani nina le ei sung rila ei thil pai ei puong suokna, Saptronga ‘personality projection’ a ni a, ei thlir dan, ei hmu dan, ei lungril a them dan, mani trongkam hmanga mani bau le rawl ngeia puong suok ding a nih. Thil thra inlâk ton hi khawvel dan a ni a, sienkhom mani thratpui chin ding chauh làk a, ei nina hlàn le hlie thei thil, ei sietpui thei dinghai chu hnawl thiem a thra.
Duthaw deuin zuk hril sei met inla. Ei Prime Minister hmasa tak Jawaharlal Nehru kha politician a nina nek hmana histawrian le ziektu ropui a nina khah ka ngaisang lem a. Saptrong hi thiem taktea a thiem el bakah a ziek thiem bèk bék el a. Kum nga chuong zet lung in (jail) a inthoka a naunu Indira Gandhi inchuktirna dinga khawvel histawri chanchin a ziekpek, a hnunga lekhabu pakhata an sut, Glimpses of World History dam hi classic literature a tling takzet a. MA (History) ka’n chuk nekin hi lekhabu ka tiem hin hrietna zâu lem a mi pekin ka hriet a, ka hlawkpui lem bok. A lekha ziek ka tiem nasat lai chun Saptronga lekha ka hang ziek hrim hrim hin ka hriet naw karin ama thlêkin ka lo her hlak a, ka ngaituona le kut a lo thruoi nasa hle a nih.
Hi taka inthoka thil inchuk ding chu lekhabu thra le thu ziek thra tiem a poimawzie a nih. Naupang tiem ding lekhabu thra thlang le inchawkpek dam hi nu le pa ta dinga sin poimaw tak a nih ti dam hi hriet a trûl khop el. A san chu ei thu le hla tiemin a mi thruoi nasat lei a nih. Uong thu chang naw sien, ka nauhai hi naupang tè an nia inthoka lekhabu thra le chanchin bu thra tiem thrang an ni a, Saptrong indik ngot inchuk an ni leiin lo thei loin an hung thiem suok el a nih. Eini rawi Hmar trong ziek indik thei ei vang tah hi a san bulpui kum tam ka sui hnunga ka hmu suok chu ei Baibul trongin a mi thruoi suol lei a lo nih. A mi thruoi suol a nih ti ei hriet thei naw chu thu khat, thu ei hril amanih ziek amanih changa standat deua thaw ei tum pha ei Baibul trong thlêk bokin ei thaw nawk el hlak el hi ei bo inthukzie tar langtu a nih. Insil fai tuma vok chu vok buola bok a lut nawk ang char hi a nih. Chu chu a theida nuom pawl chun theida rek hleng an tih. Thutak kotthlerah a tlu a, indikna a lut thei ta nawh ti dam hi eini ta ding ni loa mi ta dinga ziek ei sawn tlat an nawm! Ei Baibul hmang lai Hmar trong le inlet indik lo po po hai hi Rengreng vadungah ei phum hmang ngam hma chun Pathien thu him ngai naw ni a, ei trong sukhmasawnna dinga thrangmawbawk ni zing bok a tih.

GITANJALI (1973)
Rabindranath Tagore-in Bengali tronga hla 103 a phuok lak khawm‘Gitanjali’ chu ama vekin Saptronga inletin 1912 khan a sut a. Kum 1913 khan hi hla lei hin Nobel Prize for Literature an pek a, literechar huonga Asia rama inthoka hieng ang chawimawina insang dong hmasa tak a nih. Hi hla hi Hmar trongin ka’n let a, October 29, 1973 khan ka zo a, sienkhom tu chen hin tlangzar loa la um a nih. Hieng laia ka Personal Assistant (PA) chu Bengali tlangval fel deu el, A. Bhattacharya a ni a, aman a Bengali text a kol a, inlet harsa le thu inthup deuhai chu ka’n let suol nawna dingin a Bengali text leh kan enkhi a, sin pangngai thaw pumin hun awlah ni tin kan bei hlak a nih.
Gitanjali hi thra ka ti leia nuompawnga ka zuk inlet el a ni nawh. Kan let hma kum ruk lai zet a ziektu thu ziekhai hi biin ka sui hmasa zet a nih. Kum 1967 khan Indian Revenue Service (Customs & Excise) ka zom a, Calcutta Collectorate hnuoiah trening kum thum zet kan nei hnungin Chandernagore-ah Assistant Collector sin ka zom a. Chu hma chun Alipurduar-ah thla ruk zet ka um ta bok a. Bengalihai laia thok ding chun an thu le hla ngaihlutpui hi an lungril hne theina hmangruo thra tak a ni lei le keima inhnikna infawmin, an mi ngaisang tak Rabindranath Tagore le mi dang dang thu le hla ziekhai ka tiem hlak a. Chuong hun laia inthoka ‘Gitanjali’ hi ka ngaizawng tran a nih. Gitanjali umzie chu ‘Inhlànna Hla’ a nih.
Gitanjali hi Sam ang deuh a ni lei le ringna le hrietna tienga ei mi le sahai ei la puitling tawk naw leiin, a bu-in insuttir inla, mi threnkhatin hmang suol pal an tih ti inlauna leiin tu chena sut loa ka la sie a nih. Kan let hnung kum sawmli deuthawah tu hin Mizoram University chun Mizo-Lusei tronga nei ve tumin an inlet mek a, an nei vat tah beisei a nih. Hi lekhabu ropuizie hi tlawma zawng ngaidan ei nei theina dingin, high school level-a inchuk dinga an thlang suok, hla pakhat No. 35 (Where the mind is without fear) chu hang thur lang ei tih:

Ngaituona lungril, tritna thrang ngai lo le
Mani indikna huoi taka kengkawna hmunah;

Hrietna var a zalen-engthawlna hmunah;

Intibingna bang chité tèn khawvel,
A daidan darh nawna hmunah;

Thudik rilmu anka an inhlànna hmunah;

Beirakna chawnbanin sawl dawn lo a,
Famkimna ram tieng a ban zingna hmunah;

Lungvar, zo tui anga inthieng le fîm chu,
Chìng dan triumin thlaler ram trawl vutpil lai,
An luong thamraltir nawna hmunah;

Ngaituona le thilthawah chunghnung zuol pei dinga,
Nangman lungril i thruoina hmunah;

Chu zalen-engthawlna van rama chun aw Pa,
Kan ram hai ang thrang raw se.

Delhi Version (2002-2007)
Ka thilthaw lai po poa inbuotsainaa hun ka hmang rawn tak chu Baibul (Hmar), Delhi Version tia hriet inlet le sut a nih. Thangngurin, “Ka hma khalin hnuoi tieng a mi lo dom” a ti ang khan, ka hriet naw lai khomin hi sin poimaw hi thaw dingin Iengkim Lalpa chun a mi lo buotsai a nih ti le chu mawphurna laka inthoka inhlip thei ka ni naw thu hi ka penson hmaa ka na rila ka thu dong chu a nih. Chieng êm èma ka thu donghai chu: (1) Naupang tè i ni laia inthoka thu le hla inhnikna le trong chîk taka inchuk chàkna petu che le chu chu bawzui pei thei dinga lampui sielpektu che chu ka nih; (2) Baibul tiem peina le tiem inhnikna petu che, inlet thrat a trulzie hrea invoina lungril inneitirtu che, chu thila chanchinbua thu huoi taka ziek ngamna petu che, i sum le pai seng ngai loa Baibul ram le a se vel rama thruoia infangtirtu che le chu thila lekhabu inziektirtu che chu ka nih; (3) Kum sawm hnungah Gospel Centenary in hmang hma ngeia hnam dang sum le pai pek khawm ni lo, nangni thaw suok ngei hmanga Baibul inlet le sut dingin ka ruot che a nih.
Ka nun a hmatiema ka hang suikir takluo chun thu le hla tienga ka lo inhnikna le inhmangna hai, thiem tuma trong ka lo inchuk ngat ngat dam, lekha inchuk a, history le literature ka lo thlùr bing dam, hla siem a, thusep le artikul ziek a, tienami ka lo phuok dam, foreign service ka lut leia sorkar thä hmanga Baibul ram ka fang chip dam le thil dang dang ka lo thaw le buoipui hai chu Baibul inletna dinga trening ka lo lakna vong a nih ti ka hmu suok a. Trening ka lo lakna zara chun India rama sorkar sin insang tak chen lo zom phakin, ka thaw ding tak ka thaw hma daiin hamthratna tam tak ka lo sîk dèr tah a nizie dam chu ka zuk hmu chieng zuol pei a. Matthai 6:33 a Isu ngeiin, “hieng po po hi a pek belsa ding cheu a nih” a ti indikzie chu ka nunah inhmai ruol a ni nawh.
Amiruokchu, keima tieng thaw ding tam tak a um. Chu dinga nasa taka ka’n buotsai lawk chu a ngai bok. Thu inlet dan kalhmang (art & technique of translation) nasa taka inchûk a ngai. Baibul inlet sin hi trong inlet el ni loin thu inlet sin a nizie hriet chieng a ngai bok. Trong inlet ringot a ni chun a umzie hriet thei der loa insuo châng a um thei a, thu inlet a ni ruok chun a umzie a phok fuk a, hriet theiin a suok hlak. Mi thiemhai thaw dan inchuk a ngai a, chu ding chun mani trong ang chara thiema hnam dang trong pahni bek hriet a ngai. French tronga mi Saptronga an inlet dan inchûk tum sia Saptrong chauh ei thiem chun thil thei a ni nawh. A thei dan um sun chu an inlet dan chîk taka Saptronga an soi chipna lekhabu zong a ngai. Chun, Baibul an inlet dan chanchin el bakah chang hrang hrang an inlet dan dam, a thu chieng lo (textual corruption) an inlet dan chi hrang hrang dam, pawl hrang hrangin anni trânghma kei zawnga an inlet leia danglamna um hai dam, Hebrai le Grik tronga thumal threnkhat, umzie inril tak nei, Saptronga a tlukpui a um naw leia chieng lo taka an sie, entirnan Hebrai 11:1 a Grik thumal ‘hupostasis’ ti, KJV an inlet laia a umzie tak an hriet naw leia ‘substance’ tia an sie ringot dan dam, a ngiel a ngana (literal/textual) inlet am, an naw leh a umzie phok suok zawng trongkam hmanga inlet (contextual) ding ti dam hriet fie a ngai.
Chu khêla chun rawn ding Bible Concordance, Dictionary, Commentary le Version hrang hrang dorzon khat bek, nei a ngai a. Chu nêk hmana trangkai lem chu Bible Software thra, zong sawl rak ngai loa computer hang hmeta ei thil dithai suok zung zung thei, nei a ngai. Chu ding chun a tlawm takah computer pahni bek hmang a ngai bok. Ka thaw dan chu, ka laptop-ah Bible Sofware ka mamawhai chu cheng sing nga chuong man ka thun a, chu chu ka voi tieng dawkan chungah ka sie a, ka chang tieng ka Personal Computer (PC) ah ka thu inlethai chu ka sut thlak a. Delhi tlanga nisa suok hun dar 7-ah ka dawkanah ka thrung tran a, zan dar khat chen chawl loin ka thaw ngat ngat a. A châng chun a luong zuoi zuoi a, a châng ruok chun sentence khat chauh luok suok pawta sunnithlaka buon châng a um. Chuonga sawl phal loa thaw peiin, Thuthlung Thar, Sam le Thuvar inkop chu March 8, 2004 ah, Baibul pumpui chu October 7, 2007 khan kan tlangzar hman a nih. Hi hi inbuotsai lawkna thra nei naw chun thil harsa el khom ni loin hun tawite sunga thaw thei lo tluk a nih.
Tlangkawmna
Inbuotsai lawk poimawzie tar langna dinga ka tonhriet pathum ka hung hrila inthoka hlawkna iemani bek lo hmu pha an um chun, chu chu ka kut sawl lawmman a nih. Inbuotsai lawkna thra nei chu thaw hmaa sin chenve zo ang a nih. Olsam taka thaw zung zung thei thil hrim hrim chu thra awm fua inlang khom a tlo ngai nawh. Phaiphin chunga bawl le lungpui chunga bawl in hang danglamzie hriltu kha Isu Krista a nih. Tlanna sin thaw dinga Lalpan a lampui a buotsai lawk neka inbuotsaina nasa, ropui le hlawtling a la um ngai nawh. Chu chu a nih Tirko Paulan, “Iengkim siemtu Pathien kuoma chatuona inthoka thuruk um, a lo remruot lawk, Lalpa Isu Kristaa a hung hlen suok” (Efesi 3:9-11) thu a hril kha.

(January 20, 2012 Delhi)

1 comment :

Golan Naulak said...

A va hei tha de aw. Pu, Hmartawng ka ziek thiem naw leiin Saptawng hei hmang el ka tih.

It is really an admirable revealation that you have brought out in this piece. It evokes much excitement and respect for you at the same time. To know that we have "Gitanjali' in Hmar forty years ago is quite extraordinaire, much like you. I was reading Tagore's essays on Nationalism, on Man, and also his letters and debates with Gandhi. Kept me wondering how much we are blinded, deafened and made mundane by the demands of our everyday existence. If we can find poetry, art, music in our everyday struggles and hardships, perhaps we'd make better societies, better communities.

As a youth from our tiny region, I feel that the biggest handicap we face today is the lack of a proper role model. Someone who can inspire us to live both the worlds equally at ease- the old world of our forefathers where we sway to the charm of our beloved bygone era, and the world we inhabit today with our increasing search for our rightful place in it. And you have played your part to some extent in that direction.

In short, it was a very inspiring piece. The most important lesson I shall take home tonight though is also the most daunting one: To prepare, plan and persevere. Inboutsai Lawk!