Hi tronglamkei ka ngeina san hi lien tak pahni a um a. Pakhatna, ringna thu bul a kal lei a nih. Pathien chu iengkima iengkim, a bul le a tawp, iengkim siemtu, iengkim hrie, iengkima um, iengkim hmu fie vongtu le khaw lai khoma um ni dingin ei inzirtir a, chu chu ei ring bok a nih. Chu nina neitu, thil um tasa le la hung um ding po po le mihriem ngaituona ruk chen khom hretu chun ieng khom a hrana a zong suok a ngai nawh. Mi hung paw hmasatu, mi optu le gospel hung put luttu chu mingohai an nih. ‘Lalpa zong suok ram’ ei inti hin Pathien chu British sipaihai leh rank khatin ei sie tina a nih.
Pahnina, inhmusitna trongkam a nih. Iengkim hmutu le hretuin a zong suok hiel ngai khopa mi hriet hlaw lo le ram pilrila um anga insiena a nih. Thu uor thiem deuin hrilhai sien chu, ei umna ram chu a kilkhawr taluo a, van khomin a huop phak naw hielin hril ngei an tih. Pathien zong suok ngai hlol ram chu, chu nek dai chun, thil um lo nek khomin, pilril lem a tih. Chuong ang mei meia insie chu mani inhmusitna, hmu tlak lo khopa mawl, hnufuola inhrilna a nih. Chuong ang rama cheng hnam chu ei ni nawh. Chuleiin, hi trongkam hmang taphot chu ngaidam tawpa khom siel le salam inchawitir el khelah, hremhmuna tir liem vong tlak niin ka ngai.
A kaikuongpa
Hi trongkam hi ei pi le puhaiin an nei naw a, an hmang ngai bok nawh. Chemtattepu tienamia buoina bul trantu kaikuong ang khan thil intranna bul hang sui inla, a kaikuongpa chu a hung inlang el ring a um. November 5, 2004 khan Mosie lekhabu panga, Judahaiin TORAH an ti le an sakhuo innghatna bul thrut, Genesis-Deuteronomy chu ka’n let zo a. Lusei trong Baibula ‘Lalpa zawn chhuah ram’ ti a’n lang hmasakna tak chu Deuteronomy 11:12 a nih. Hi hi a kaikuongpa chu ni dingin ka ring.
A fie deu theina dingin Lusei trong Baibula Deut. 11:10-12 an inlet dan chu hieng ang hin a nih: “10 In va luah tur ram chu, in lo chhuahna Aigupta ram, thlai huana chi in tuh a, in kea tui in leih thrinna ang a ni lo va; 11 in va luah tur ram chu, tlang te leh ruam leh van ruahtui dawng ram a ni zawk. 12 LALPA in Pathian zawn chhuah ram a ni a; LALPA in Pathian mit chu kum thar atranga a tawp thlengin a fu thrin”. Chang 11-a sentence hi grammar indik lo a nih. Sienkhom hieng ang char hin, a comma khom danglam loin, Hmar tronga Baibul hmang laia pahnia chun an inlet.
Saptronga Baibul hrang hrang ei hang bi chun ‘Lalpa zong suok ram’ tia ‘zong suok’ ti tak hi a um hrim hrim nawh. KJV, NKJV, NAS, NASB, ASV, RSV le NIV hai chun “cares/cares for” (A land the LORD your God cares/cares for) tiin an ziek a; Roman Catholic hai hmang Jerusalem Bible (JB) le New Revised Standard Version (NRSV) chun “looks after” ti an hmang a; New English Bible (NEB) chun “tends” ti a hmang ve thung a nih. Bible Softwares hranga hranga Bible Version ka hmu thei taphot le a Hebrai tronga mi ka en khomin ‘zong suok ram’ ti hi ka hmu hrim hrim nawh. ‘Lalpa duot/ngaisak/enkol ram’ ti a ni vong. Chuong chu a ni si leiin, ei Baibul inlettuhai hin ieng Baibul top am an rawn ni tang a ta? ti hi zawna indon lo thei lo chu a nih.
Phuokfawm histawri
Ka sui ka suiin, ‘Lalpa zong suok ram’ ti hi phuokfawm histawri leh laihrui inzom niin ka hmu tlat a nih. Ram dang mi le hnam dang mi, mi hung hnea mi op hmasatu tak chu British sorkar (Kumpinu Sorkar) an nih. Misawnari hung hmasa tak hai le Lusei tronga Baibul inlet hmasatuhai chu Britain-a inthoka hung an nih. Anni rawi hi hnam awm-eu tak el an ni a. Mi ramah an fe a, kum sang tam mi lo hluo ta khom an hmu ve pha leh thil la um ngai lo hmu tharah an inngai a, abikin tlang insang deuhai lem chu a hmu hmasatu tak hming an inputtir pei a nih. Nepal rama um, khawvela tlang sip insang tak khom 1841 a hang survey-tu hmasa tak Sir George Everest, military engineer le a hnunga Surveyor General of India hung ni tah hming an inputtir el a nih. Television-a chen khom Discovery Channel a um pha a ni hih.
Ka ring dan chun, misawnari hmasahaiin Baibul an inlet khan, Mizoram le a sevela Zohnathlakhai chengna ramhai khom hi anni mingohai ram hmu suok vongah an ngai bakah kristien sakhuo hung phuntu an ni leiin, chu an nina chu an lungrilah a lien a. Chuleiin, Deuteronomy 11:12 an inlet khom hin, chuong laia an trongkam hmang inlar ‘zong suok/hmu suok’ ti chu thun lutin, ‘Lalpa zawn chhuah ram’ an lo ti el a ni ring a um. Sienkhom, hi hi phuokfawm trongkam a nih. Zawna poimaw chu: Ieng ti leia Baibula khom um lo, Baibul thu kal zawng trongkam ni si chu ei hmang zui pei am a na? Ieng leia Lusei trong Baibula an hmang suol chu Hmar trong Baibula khom a luong lut ve pei am a na? Baibul ei inlet ei ti hin ieng Version am a na ei hmang? Lusei Version chauh amani ei hmang? Hi zawna hi tu don ding am a na? Hieng ang thil lei hin ei Baibul hi inlet thrat makmaw a nih.
Delhi Version-a chu Deuteronomy 11:10-12 hi hieng ang hin sie a nih: “10 In hluo ding ram chu in hung suokna Aiguptaa thlai chi in thlak a, thlai huon anga harsa taka ke ngot hmanga tuia in chawm hlak ang kha a ni nawh; in va hluo ding ram chu tlang le phairuom umna, van ruotui dong ram a nih. 12 Chu ram chu LALPA in Pathien ram duot a na; kum bula inthoka kum tawp chenin LALPA in Pathien mit a fu zing hlak”.
(November 6, 2004, Delhi)
###
No comments :
Post a Comment