Search

TOTAL ARTICLES: 514

Jun 30, 2007

Grep le Intekhina


Johan 15 1-3 inkara hin buoipui ngiel tham thu iemani zat a um a. Chuonghai chu ei sui hmain ei Baibul hmang lai le tuta sut dinga buotsai mek Delhi Version-a an sie dan hang thlir hmasa phot ei tih:

Bible Society of India (BSI) Version: “Kei grep hrui tak tak ka nih, Ka Pa a huon enkawltu a nih. 2 Ka zawmpui kàu ra naw taphawt chu a peihawn hlak; a ra taphawt chu a sukthieng hlak, a ra tam nawk zuolna dingin. 3 In kuoma ka thu hril lei chun tu khawm hin in inthieng ta pang a nih.” (Millenium Edition 2006)

Rochunga Pudaite (RP) Version: “Kei grêp hrui tak tak ka nih, ka Pa a huon enkoltu a nih. 2 Ka zom kaupêng ra naw taphot chu a peihawn hlak; a ra taphot chu a sukthieng hlak, a ra tam nawk zuolna dingin. 3 In kuoma ka thu hril lei chun tukhom hin in thienghlim ta zing a nih.” (Millenium Edition 2000)

Delhi Version: “Kei hi grêp kùngpui chu ka nih, huon neitu chu ka Pä a nih. 2 Ka zompui kâuhai laia a rà naw taphot chu a hlìm kàng a, a rà taphot chu a rà tam zuolna dingin a’n thiel fai hlak. 3 In kuoma thu ka hrilhai lei hin in fài ta pang a nih. (DV 2007)

Hi thu hi Isu an man ding zan tienga a zirtirhai kuoma thu tam tak a hrilhai le a’n chàhai laia pakhat a nih. A zirtirhai le a zuitu mipuihaiin an hriet thiem thei zawng ding, ni tina an khawsakna le inzom thilhai chu intekhina dingin Isun a hmang hlak a. Nisa leh intekhiin “Khawvel èntu ka nih” ti dâm; ni tina a boa an um thei lo tui amanih bei amanih leh intekhiin, “Hringna Tui chu ka nih, Hringna Bei chu ka nih” ti dam; ran vai mi an nina chu hrein, “Kei hi Berampu Thra chu ka nih, Kei hi Beram Kotkhar chu ka nih” ti dâm; an dam sung lungkham hlak chu hrein, “Kei hi Thonawkna le Hringna chu ka nih” ti dâm; ni tina an tumna hmun tlungna dinga an hraw ngei ngei hlak ‘lampui’ leh inhrilkhiin, “Kei hi lampui le thutak le hringna chu ka nih, keimaa fe naw chu tu khom Pa kuom an tlung ngai nawh” ti dâmin a hril hlak a. Grep kùng le a’n tekhina hi chuong ang laia pakhat chu a nih.

Grep hi thei inzàm chi a ni leiin a’n zàmna ding thram an daw hlak a, a threnin dai an siem bok a. A buk a nasa taluo chun a ra thra nuom naw leiin throl amanih theu a ngai a. A’n zamna dinga inzam loa hnuoi hrùla fe chu chirh le bal a hung kai a, a hna hmuorin a hung uk a, boruok a dong tlawm leiin a hrisel naw a, ra a’n suo thei nawh. Chuong ang kauhai chu huon neitu le enkoltuin a hna balhai chu sukfaiin hnuoia inthokin a hlìm tung a, a’n zamnaah a bàng kai a, chuonga a hang hlìm kai chun boruok thra a hung dong a, ra a’n suo hlak a nih. Chun, a hna a hung rèm pha thlasikah a kaupênghai chu a kaupui le inzomna bawk/chäng bul tinah an thrum (prune) a, chu chu Saptronga ‘pruning’ an ti hi a nih. An thrumna bawk/chänga hin thral a hung intran pha a der a hung suok treu a, chu derhaia inthok chun a hung ra truk hlak a nih. A kauhai hi thrum loa sie chun a ra a hung tlawm deu deu bakah a ra sun khom a hung re (chîn, inhmî, phisi) deu deu hlak. Grep kung tuoi thar ding chun a bul hnuoi thatna le tui pek rawn el ni loin kum tin a hun taka a kauhai thrum a ngai.

Chu grep kung le chun Isu a’n tekhi a nih. Hi thu hi kan inlet laia ka zawna indon chu: Ieng leia inlet hmasatuhai khan grep kung ti loa ‘grep hrui’ an lo ti tlat am a na? Grep hrui chu ieng tina am nîng a ta? Mai hi a ra khom mai ei ti tho ang hin grep hi a ra khom grep ei tih. Saptrong khomin a ni thoa chu grep kung hi ‘vine’ an ti a, grep bil chu vineyard an ti a, chu thu mal chu ziek danglam metin grep zu hmingah an hmang a, ‘wine’ an tih. Eini trong lamrik danin ‘uoiin’ tiin ei ziek a, ‘zu’ tina a nih. Amiruokchu, Sura nuhmeiin a pasal kuoma sakei tri-umzie uor maksaka a hril truma indik lo taka, “A sen hrim hrim tri vong ding” a tipek ang el khan, zu hrim hrim hi suol bupui ni dinga inzirtirna a um leiin a hming hang sam ringot khom hi zamaw hril ang hiela inngaina a um a, ‘uoiin’ ei hang ti ruok chun gospel ta vur angin ngaina ei nei tlat a nih. Hi hi ei mawlna lei a nih. Grep chu grep, mai chu mai, uoiin chu zu, zu chu uoiin a nih.

Zu ei zuk sàm sa leiin threnkhat chun ei thu hril ding khom hi thangindei phain hnâr an lo hnawt hman sek khom a ni thei. A poi der nawh. Hieng anga a thlûka buoi pawl hril hriet hi ram thim sut ang tlukin a poimaw hrim a nih. Ram thim laia trium tak chu hre anga inngai, hre tak tak si lo, hmu anga inngai, hmu tak tak si lo, lululna tawk chara hmu le hre rei ruoi si khawvela chenghai hi an nih. Lekha tienga pawl insang tah, thiemna ram paw phak si lo nêk daiin thingtlang mi mawl ei tihai hi hril hriet an olsam lem. Sakhuona thila khom, Pathien thu inchuk sil tah, hre vieua inngai, mani lung tlukna tieng zawng zawnga Baibul thu sirtlukpui, sienkhom a bebawm le a’n rilna tak tak chu man le paw phak tak tak si lo, an suongtuona le inmila sermon an lo thlak hlak chu a lo indik naw a ni khoma indik anga ngai tum tlathai hi mi mawl nekin tawk an khir lem daih. Isu ngei khomin a rongbawl sunga thimpui a sut nasat tak chu mi mawlhai ni loin var le hriea inngai Farisaihai le Sadukaihai an nih.

Grep hrui am grep kung?
Thing kung’ ti angin, ‘grep kung’ ti umzie chu a hre naw ei um ka ring nawh. ‘Grep hrui’ ti ruok chu, lungril hmanga ei ngaituo chun, ei buoi map ka ring. Grep hi thei chi khat, vaithei/sapthei (passion fruit) ang boka inzâm chi a nih. A kungpuia inthoka sei tak inzâm chu a hrui ei ti tak hi a nih. Grep leh Isu a’n tekhi khan a hril nuom tak chu grep kungpui a ni thu le ama ringtu le zuituhai chu a kauhai an ni thu, chuong kauhai chun anni chawmtu a kungpui an zom zing chun ra insuong an ta, an zom zing naw chun hung trawl hawp an ta, hringna nei lo an ni leiin, meia ti dinga thing kau trawl ei sat thlak anga sat thlak le meia raw hmang an ni ding thu a hrilna a nih. Chuleiin, Delhi Version kan inlet lai chun Isun a zirtirhai a hril nuom tak chu grep hrui a nina ni loin a kungpui, a bul a nizie lem nia kan hriet leiin “Kei hi grep kungpui chu ka nih” tiin kan sie a nih.

Saptrong tieng ei en chun, “I am the true vine” ti a ni deu vong a. Inlet hmasatuhai chun Lusei tronga mi zuiin “true vine” ti hi “grep hrui tak tak” tiin an sie a. Hi taka hin Isu khan a lem le a tak thu a hril tum a ni naw a, ama chu grep kungpui a ni thu dam, grep huon neitu le enkoltu chu a Pa a ni thu dam le ama ringtu le zuituhai chu a kaupênghai an ni thu a hrilna ni lemin a’n lang.

Hi hi kan inlet laiin, ‘grep kungpui’ ti loa ‘grep ziding’ ti lem ding le ding naw kan ngaituo bok a. ‘Ziding’ hmang chun a ziding lo an um tina a ni leiin, hrilkhina (comparison) a hung ni ding a ni leiin hmang remchang loah kan ngai a. Chu bakah, 1968-a Sielmata ICI General Assembly an nei trum khan, inkhawmpui trumtriek tukah an rorelna dit loa kawmawbawl pawl inkhawmin pawl thar an indin a, a bul lem nina hung inchuin, “ICI Ziding” an hung inti a. Kha taka inthok khan hi thu mal ‘ziding’ ti hi sukporchea an sukmuolpho bek bek leiin, hang hmang nuom ni inla khom thangindei a um deu hlek a nih.

Peihawn am tungding lem?
Kristien tam tak châng buoipui rop chu “ka zompui kâu ra naw taphot chu a peihawn hlak” tia ‘peihawn’ ti tak hi a nih. Pathienin mi a peihawn el hlak am a ni? ti hi mi tam tak zawna indon rop chu a nih. Grep huon enkoltuin a kau ra nawhai chu sat thlain a peihawn el hlak a ni?

Hi taka thu mal, ‘peihawn, sat thlak’ tia an inlet hi Grik tronga chu ‘airo, airei’ ti a ni a, chu chu Grik thiemhai chun ‘lak hmang, peihawn’ (take away, cut off) tina ni loin ‘lak tung, hlìm tung, dom kang’ (take up, lift up) tina ni lemin an hril. Chuong mi thiemhai laia pakhat, khawvel pum huopa rongbawlna Walk Thru the Bible ti le WorldTeachers ti trantu chu Bruce Wilkinson a na, hi thu le inzom hin lekhabu zor hlaw tak el pakhat Secrets of the Vine (2001) a ziek nghe nghe a. An hril dan chun, ‘airo’ ti thu mal hi Isun mi sangnga a hrai truma fak mahla bawm 12 sip an rùt (airo) thua dam (Mat 14:20), Simon-in Isu kros a putpui (airo) thua dam (Mat 27:32) le Baptistu Johanin Isu chungthu hril a, “En ta u Pathien Beramte, khawvel suol phur hmangtu (airo) ding saw” (Johan 1:29) tia dam khan hmang a nih. Ieng le khaw leh, Grik Baibul le an literechara hrim hrim ‘airo’ ti hi ‘sat thlak, peihawn’ tiin an hmang ngai nawh.

Bruce Wilkinson hril dan chun, voi khat chu inkhawmpuia a fe trumin grep chîngtu le enkoltu pakhat leh an titi a. Chu pa chun, “Johan 15-a grep le Isu intekhina thu hi i hriet chieng am?” tiin a’n don a. Wilkinson chun, “Ka hriet chieng chie nawh” tiin a don a. Ama chun grep huon a enkol dan thu leh sehmein, “Grep inder tharhai hi dannaranin hnuoi tieng panin hnuoi hrûlah an inzàm nuom a, sienkhom chuonghai chun ra an insuo ngai nawh. Hnuoia an inzàm pha pilvut an hung kai a, ruo a sûr pha chirhak an kai a, an hung hmuor a, an uk a, an damnaw a, hmang tlak lo an inchang hlak” a ta. Wilkinson chun, “An leh, chuonghai chu sat thlain i peihawn el hlak a ni?” a ta. Ama chun, “Peihawn lo e. Grep huon kan kan changin, baltrinin tui kan chawi a, hnuoia inzâm bal kaihai chu kan sawp fai a, a zâm chu kan hlìm tung a, a’n zamnaa chun kan bàng kai a, kan khit de a, boruok thra an hung dong a, an hung inthrang thra a, ra an insuo hlak a nih” tiin a hril a. Chu phing leh Johan 15:2 thu kha fie kuouin Wilkinson chun a man thei ta a, lekhabu a ziek pha ta hiel a nih.

Hi thu hi ka tiem laiin Pherzawla kan um lai a mi’n hriet suoktir a. Kan lo amanih huona kan thil ching, a zàm dinga kan siema inzâm loa hnawma pet amanih hnuoi hrula inzam, thrûlin an lo dîp leia inthrang thra thei lo le ra insuo thei lohai chu hlo kan thlo fai chângin hnuoia inzâmhai kha kan hlìm tung (airo) a, a zàmah kan hlàng kai (airo) a, a thren chu a zàmah kan khit de a. Chu pha leh boruok thra an hung dong a, an hung inthrang hlut hlut a, an ra têr tuor hlak a nih. Chu thil le Isu intekhina thu hi a’n zawl hlein ka hriet. Chuleiin, sat thlaa peihawn loin a tungding (airo) lem chu kei chun ka ring tlat a nih. Hi lei hin tuta inleta chu, “Ka zompui kauhai laia ra naw taphot chu a hlìm kàng a, a ra taphot chu a ra tam zuolna dingin a’n thiel fai hlak” tiin kan sie tah thung a nih.

Hienga ei sie chun chang thumnaa ‘In kuoma thu ka hrilhai lei hin in fai ta pang a nih’ ti leh hin a hung inzom ta vong a nih. Chuong a ni si naw chun, kaupeng ra nawhai peihawn thu le inthiel fai thu a hmaa hril a, a dota fai nawna laka an inthieng tak thu a hril chu thil inzom lo tak ni thei a tih.

Hi lai bawr hi Bible commentator tam takin an hrilfienaah Grik thu mal an hmang sunga thu inthup, Saptronga inlet suok thei lo umin an hril a. Commentator hmingthang Albert Barnes chun “There is a use of words here --a paronomasia - in the original which cannot be retained in the translation. It may be imperfectly seen by retaining the Greek words--"Every branch in me that beareth not fruit he taketh away (airei); every branch that beareth fruit, he purgeth it (kathairei); now ye are clean (katharoi)," tiin a ziek. Ei bi chieng chun, ‘airo, airei’ ti hi ‘take up, lift up’ tia inlet neka ‘take away’ tia an lo inlet hi a san a ni hmel khop el.

Chuong chu a ni lai zingin, thil hriet fie dinga thra pakhat chu tekhi thu hi tekhi thu a nina anga pom thiem a poimaw. Tam tak chun tekhi thuhai hi tekhi thu a nizie hre loin a tak tak ei sawn hlak a, a ngiel a nganin lak ei tum a, ei buoi pha hlak a nih. Samari mi thra thu chu tekhi thu a ni a, a taka thil um a ni naw a, a poimaw tak chu tekhi thu hmanga a hril nuom thu kha a nih. Grep le Isu a’n tekhi khom hi chuong anga lak ding a nih.

(Delhi, June 30, 2007)

No comments :