and ourselves as between us and others.
- Michel de Montaigne
Delhi tlanga thil remchang pakhat chu vêng tinah kar tin voi khat bek bazarpui an thaw zie hi a nih. Chu ni chun kotthlêr remchangna takah thil zortuhaiin an thlai suok chi kim le sil le fen le insung mamaw tinrêng, zor suma inchang thei taphot chu an hung chawi khawm a, a threnin secondhand an zor bok a. Dawr pangngaia ei inchawkna nêka inman lema inchawk thei a ni bakah, kar khat tlâk ding hmeruo le thei chi hrang hrang trum khata lam el thei a ni leiin a varzang a, hun le sum ei seng tlawm pha bok a nih.
Keini Jordan ral, Mayur Vihar Phase-1 a umhai bazar ni chu kha hma khan Ningani zan a ni hlak a. Amiruokchu, kum khat liem taa bazar hmun hni hmun thuma bomb a puok leia mi tam tak an thi trum khan kan bazar khom kar iemani zat an khar a. An hung hong nawk chun kan veng laia kar khata ni khat dawr po po an khar ni Thawtranni zan tieng chun an thaw ta lem a. Delhi-ah kan um a, kan inhman phot chun hi nia bazar hi kan pel ngai nawh. Ei fe inhma leh an thil zor a la thar thra a, a man khom an sak rawn a, ei fe inhnu leh an zor mahla man tlawmtea inchawk treuh thei a na, sienkhom chu chu bu le hme neng huot khawm fak ang deuh a ni tah.
Kan nupaa kan bazar chun a tlawm takah darkar khat, a sawt tieng darkar hni sung hun kan hmang tak a. Ka khât chauh ka bazar chun minit 15-30 neka tam hun ka hmang ngai nawh. Chu chu nuhmei le pasal ei danglamna laia pakhat chu a nih. A tlangpuiin, nuhmei ta ding chun bazar hi thil inhoi (pleasure & enjoyment) a na, pasal ta ding chun inhremnaa khom capital punishment an ti ang chi hi a nih. Eden huona inthoka mit châkna hi a ‘full’ thraka an lo nei tah bik a ni leiin thil hmu nuom le en nuom inzen khom hi an hau bik a hoi khop el. Pasalin ei en khùm le hmu fûk naw khom hi nuhmei ruol chu an hang inhmu khawm a, “Thrien, i sam chu, i mit hmul chu, i nabe chu, i thri chu…” tiin lu sipa inthokin an hang tran a, ke an tlung a, an pheikhok inchawkna dawr an hril tlung meu chun nisa a lo liem hman hlak a nih. Nuhmei, bazar ‘addict’ hai lem chun hang bazar a, dit dit thuomhnaw inchawk hi ‘ultimate pleasure’ niin an ngai.
Chuong chu a ni leiin, nupaa kan bazar changin, kei chun minit sawm sungin ka’n chawk nuom po po ka’n chawk vong a, car-ah ka va sie a. Iemani chen hnungah, kan nu thil inchawkhai chu ka va lak a, car-ah ka sie pei a. Dannaranin, lam sir hmun remchangah ka ngir a, vaihai thil zor dan le an inchawk dan, an inchei dan, an hoiher le nungchang hai ka thlir a, an ngaituona fe hmang ni awma ka ringhai chu ka sut neu neu hlak a. Chu chu phuokfawm sinema ni loin a tak tak sinema (real life cinema) a ni leiin hmu nuomum ka ti thei khop el. Chuong ang chu capital punishment ka hmang ve dan tlangpui chu a nih. Bazarna hmuna hin lekhabua hmu thei lo inchuk ding a lo tam kher el.
July 2, 2007 Thawtranni zan tienga kan bazar chu kha hmaa ka thaw dan ang bokin maihna le behna le eini rawi du chi thlai hna an zorna hmunhai chu inrang takin ka sir suok a, ka hmu thei thei chu ka’n chawk a. Inchawk ding poa ka ngai ka’n chawk zo hnung chun car kan siena bula chun ka ruolnu chu chengkol hniek tiem tluka muongchangin a la bazar tran ding trèk trêk chauh hi a na. Ka car chu innghaiin mipui inzi nuoi nuoi le thil zortuhai changchavoi chu ka thlir a. Thlang tieng kawl bul ka zuk thlir chun zani ela a thrienga inkop le infawp nia arasi chanchin sui mihaiin an hril, Venus le Saturn chu inhnai rielin an la um a, Venus chu êng phât khopin a var a. Hienga a châng chànga an intuok hi Saptrong chun ‘conjunction’ an tih. Vana arasi inher velin hnuoia mihriemhai vang le duoina nasa takin a hril ring pawl le chuong ang chu besana hmanga ‘horoscope’ buotsaituhai chun hieng anga arasi an infawp hin thu nasa tak a hrilin an ngai. Ei pi le puhai khom khan hieng tieng pang hrilna tienami an lo nei ve treuh a nih. Venus hi eini trong chun ‘Chongmawi’ ti a ni a, zing tienga a hung suok ruok chun ‘Sikhawvar’ ti a ni a, ‘Varparh’ ti khom a ni bok. Sienkhom, zan tienga a hung inlang pha chu ‘Chongmawi’ ti a ni ngei ngei. Chongmawi le Hrangsuon chanchin, arasi inngaizawng thu ngainuomum tak dam an lo nei a. Hrangsuon hi ‘Jupiter’ ei ti hi a ni tak a, sienkhom ei pi le puhai khan Jupiter le Saturn hi an hriet hrang naw leiin ‘Hrangsuon’ tia an hriet ve ve chàng a um niin a’n lang.
A ieng ieng khom chu ni sien, chuonga vai tlimpui, inzi nuoi nuoi kara ka um lai chun, anni lai taksa putin um lang khom, anni lai ka thlarau le ka ngaituona a cheng tlat nawh. Ka hmel le anni hmel, ka du zawng le anni du zawng, ka hlimpui zawng le anni hlimpui zawng, ka ngaisang zawng le anni ngaisang zawng a’n ang nawh. Delhi thlierkar sunga khom thlierkar chin lem Mayur Vihar thlierkar pakhatnaah kan um a, hnuoi phek hmun khat kan hluo a, sienkhom ni tina ngaituona le thlaraua ka chengna thlierkar le anni chengna thlierkar chu hnuoi le van tluka inhlat, thlierkar tum dai a nih. Ka chengna sathu, sithu, ngathu le thu dang dang inlalna thlierkar le anni chengna mawsawla thlierkar chu a rim inhnik le siet dan khom inhlat tak a nih. An pathien ban sawm nei le ka Pathien ban hni nei hrat dan khom a’n ang nawh. Sun-zan zoma kum nga chuong hiel tah Hmar tronga Baibul inlet ka buoipui dam chu anni ta ding chun ieng tina khom a ni nawh. Kei hlakin an pathien sa fak chu mihriem thaw ding hrimah ka ngai tlat bok si. A sa tak nek hmanin a phingpui dam ka la du lem nawk tah deu deu. Thlierkar khatah cheng si, intawk zinga inthrung le zal khom hi thlierkar dang daia cheng ei lo ni thei a nih.
Chuonga Chongmawi le ka sir le kienga mi inzi mur murhai ka thlir lai chun Abraham ngirhmun leh khan ka ngirhmun chu inang hlea zuk hrietna ka nei a. Abraham chu khuol ramah a lut a, Kanan mi hnam hrang hrang lai a chetla a, hmel hriet le inkoppui ding a man chop pei a. A nuhmei a thi chen khan a nuhmei phumna ding takngiel khom hmun le ram a la nei naw leiin a khuo le venghai an pun a, Hebron-a Hit mi Efron lo le a sira Makpela puk chu a’n chawk a ni khah. Hi hmun hi Abraham le a thlahaiin lu le ke nghatna hmun an nei hmasa tak chu a nih. September 28, 1993 chawhnung dar lia hi hmun ka sir laia ka ngaituona inzin hlat dan dam chu ka zuk hriet suok vong vong a.
Chu truma ka ngaituona inzin char chu July 2, 2007 zan tieng hin Mayur Vihar bazarah ka sunzom nawk a nih. Pathienin a mi thruoi tlungna hmuna hin vai tlimpui karah um ni inlang khom mani hmun le rama cheng kan ni leiin mikhuolah kan inngai ngai hrim hrim nawh ; mal hle khomin kan inngai ngai nawh. Ka ta ding chun hi hmun hi Pherzawl thar a nih. Ka chengna hi Zoram khawvela um a na, chu khawvela thlierkar hrang hrang laia ka chengna thlierkar pakhat chu Hmar thlierkar a nih. Chu thlierkara chun ka nuhmei leh kan cheng a, sienkhom ngaituona le thlaraua kan chengna ve ve khawvel le thlierkar chu thlierkar dang daih a nih. Ei inhnaina zawnga nupa inhnai tak inti khom hi khawvel dang daiha cheng ei tam lem.
Chuong tieng zawnga sut chun, indik lo deua Baibul an mi’n letpek, “Ka sunghai tu am an na?” ti hi ti awm hrim a nih. Inhre deua inngai khom thlier kar tum daia cheng dam ei lo ni leiin ei ring bak daiin ei inhriet naw thei a nih. Isun a zirtirhai kuomah, “In hriet lo bu fak ding ka nei” a ti khan thu tam tak a hril a nih. Chuleiin, dan anga i nuhmeia i ngai kha i nuhmei a lo ni naw zing thei a, i pasala i ngai kha i pasal a ni naw thei zing bok. Thlierkar pakhat sunga khom hin thlierkar thuo tam a lo um thei a nih.
(Delhi, July 7, 2007)
No comments :
Post a Comment