Senvon Diary-8

Seminar dangdai
Senvon: October 13, 2007 Inrinni chawhnung tieng. Baibul inhlàn le tlangzar kan thaw zo charin Seminar kan tran nghal a. Hi Seminar dangdaina chu prokram duongtuhaiin a thupui ding an ruot tlat naw chu a nih. Seminar thruoi dinga fielna ka hmu chara ka thu indon chu: A thupui ding iem ning a na? ti a nih. Thupui nei lo Seminar thruoi dinga inbuotsai chu thil buoithlak a nih. Sin thaw dinga mi fiel a, a sin thaw ding hril si lo ang a nih. Lo vat dinga mi ei fiel chun chem le hreipui leh a hung inthok a ngai. Hlo thlo ding a ni chun tuthlaw leh. Lekha ziek ding a ni chun ziekfung leh. Chuleiin, mani sum sênga Delhi-a inthoka Senvon tlanga a thupui hriet lo Seminar thruoi dinga infiel chu thil pangngai chu a ni naw hrim hrim.

Iemani chen hnungah a thupui tuk bik a um nawzie le inkhawmpui thupui, “Indin thar nawk ei tiu” ti le inzoma thu poimaw ka ti ang ang chu a thupui a ni el ding thu an mi hril a. Jerusalem khawpui le a kul chim se vong tah an indin thar nawk chanchin ei tiema inthoka hi slogan ‘indin thar nawk’ ti hi ei lo haw ve niin a’n lang a. A umzie man chieng tak tak si loa mi thupui lo haw ve hi ei thil ching laia pakhat a ni hrim a nih. ‘Beiruol, Norpui, Beipui, Beipui thlak’ amanih ti trok trok el ding kha, ‘Crusade’ an ti leh ei lo ti ve a, khawvel mita ‘crusade’ ti thu mal hang hmingsietzie khom ei ngaituo chang nawh. ‘Operation’ an ti leh ei lo ti ve pei a, a thruoituhai chen khomin a umzie hre chieng loin daktorin mi an at ang hi ei sawn nawk ta deu deu! Ramsa le ei tuolchai tlangna kha a la sawt naw bok leiin, einia hin zawng mizie a la kai rawn êm êm niin a’n lang. Dawnril Lalhmingthang (Ruolngulji)-in zawng le vantirko inkar hlatzie thu a hril kha thlaraua ban phakah ei inngai rok hlaka chu, tak rama ei khawsak dana inthoka inkhi chun einia hin vantirko hlimthla khom a la’n lang phak naw khom a hoi khop el.

A ieng ieng khom chu ni ta sien, zalenna zâu tak an mi pek chu lawmum ka ti hle a. Chuong ang chun ka computer hmaah thrungin, thupui um lo seminar paper chu ka ziek tran a. Sienkhom, ka ziek trana inthoka ka lungrila zawna inkhang, ka don thei si lo chu: Ieng thil tak am a na indin thar nawk ding chu? ti a ni ngat ngat. Ram le hnamin harsatna chi hrang hrang a tuok le a tuokna san hai, chu leia kong hrang hranga a tuor dan hai chu a tlangpui chauh ka hang phor diet diet khomin phek ruk lai zet, Seminar pangngaia paper hun tawk a tling hman der tah a. Sienkhom phek ruk lai ka ziek hnung khomin, ka lungrila zawna inkhang donna chu ka la hriet fie chuong si nawh.

Iem a na indin thar ding chu?
Ei indin thar nawk ding chu iem ni tâng a ta? Hi hi hang ngaituo tlâng ei tiu khai. Sakhuo tieng ni sien, ei ngirhmun lo pal tlang tah laia a ieng lai tak kha’m indin thar ei nuom nawk chu ning a ta? Kum 1914-a Watkin Roberts indin Thado-Kuki Pioneer Mission, a hnung kum 1922-a North East India General Mission (NEIGM) tia a hung thlak chu kum 12 sung chauh inthuruol takin a ngir hman a. Arthatzawl pawlitiks-a intranin 1926-a inthok khan a hung inngè tran a, 1929-ah a hung puok koi a, Coleman zui pawl le Watkin Roberts zui pawlin ei hung inthre a. Chu chu hui khawm nawk tumin, kum sawmli hnungah, 1956 laia inthok khan, a hnam zawnga insawr bingin Independent Church hnuoiah a tam lem chu ei insung lut a, Rochunga Pudaite thruoina hnuoiah Sielmatah Mission hmunpui ei indin mup mup a. Sienkhom, kum 12 hnungah, 1968 khan a keikhawmtu kut ngeiin a vuok dar nawk a, pawl thar a hung pieng pha a, kha hmaa huong khata tla khawmhai kha ui le kel anga thlung kop thei loin tu chen hin ei hung um a, a por chu nasa tak a nih. Ei kohran histawri hi pânna huoisuola sip a nih. A ieng lai tak kha’m indin thar ei nuom nawk chu ning a ta? A don thei ei um am?

Fak le dawn zongna tieng thilah, hring inhroa khawsa (subsistence economy) ei la ni zing leiin indin thar nawk ngai a um nawh. Ei thaw dan pangngai hi bansana fak zongna lampui thra lem a thara ei duong suok a trul lem a nih. Ram le hnam hmasawnna bulthrut innghatna chu THIEMNA a nih. Thiemna hnota intlansiekna ang tluka intlansiekna poimaw lem khawvelah a um nawh. Ieng tik am sikul le kawlez thra ei nei ta hlak a? A ieng sikul tak am indin thar nawk ei nuom chu ning a ta? Kum sawmnga liem taa high school hmasa tak ei nei, thiemna tienga ei mi hmasa tam tak lo sersuoktu Pherzawl High School kha a ni indin thar nawk ei nuom chu? Kohran pawl inbakkeina leia khaw tina sikul ei vuok dar, Church Forum-in siem thrat dan a riruong chu a thuphunga pom tlang sia vervek insuoa bawsiet ei tum seng dam hi a ni indin thar nawk ei tum chu? Thaw lo hlaw la zing, hnam bulthrut remtu ding ni sia a vaw chimtu ni lem, sikul kai ta hrim hai sien khom tu lai standat le mamaw ang phua inchuktir dinga thiemna nei ta si lo, thiemna lukawrok inthrungpui tah ei zirtirtuhai hi an ni inchuktir thara indin thar nawk ei tum chu? A don thei ei um am?

Thu le hla tieng hma ei sawn lei ni loin, sorkar inrelbawl danin a hung her suok hamthratna ei lo dong ve leiin pawl 12 chena mani trong vernacular-a hmang theina Manipur le Assam-ah ei hung nei ta a. Chu taka hmang ding chun mi tlawmngaihaiin thuziek an hung thaw khawm chu a buin ei siem a, naupanghan an inchuk a. Amiruokchu, hawrop ei nei hma daia pi le puhaiin tienami ngainuomum tak tak le hla thra tak tak an lo phuokhai ang kha ei phu suok zo ta naw am a ni aw ti dingin, eini awm sung thu suok, literechar tling tiem le ngaithlak ding a vang tah êm êm. Chun, ei trong hmang dan khom ‘dalda’ ti hming put tlâk khopin a dalin a da ta a. Thu le hla ei phu suok rawnna tak ei pulpit tlang le ei kohran chanchinbuhai hlak chu ‘trongthatzawl’ ti hming put tlak khopin ei siem a. Chuong laia a pikhawi ti hming put khopa ei trong ei suosamna chu ei tiem rawn tak ei Baibul, ei trong inphâr truk le kawi ngula siemtu hi a nih. Sienkhom, thu le hla tienga ei ngirhmun indin thar dan ding thu hrilna ding chun inkhawmpuia kan fena ding hi a hrilna le chaina hmun ding niin ka hriet bok si nawh. Chuleiin, ka bobang a nih.

Hienghai hi entirna dinga a tlângpui le poimaw zuola ka ngaihai ka hang hril a nih. A hmaa ka hril lang tah ang khan, phek ruk lai zet ka ziek hnungin ka rawl rilin, “I mihaiin an fak phak ding le ding naw le an ngirhmun le inmil a ni le ni naw hre chieng si loin, ieng dinga seminar paper buotsaia i buoi am a na? Anni ngei i hmu pha an mamaw indon la, an inhnikna thil chu hrilpui lem rawh” a mi hung ti a. Ka rawl ril le inrawn hi ka thaw rop hlak thil a ni leiin a ti ang chu ka awi a, ka seminar paper ziek lai chu ka chawlsan tah a nih. A hnunga hi inkhawmpui buotsainaa bulsutuhai kan don nawk chun Senvon khuoa chanchin thra a hung lutna champha voi zakhatna hi kohran po poin hmun khata a ruola hmang a ni theina dinga lampui buotsai chu inkhawmpui hmathlir le thiltum laia pakhat a ni thu le chuong ang tieng thlêka seminar thupui fepui chu thra dinga an ngai thu an mi hril a.

Ei ram mamawa ngaihai
Chuleiin, seminar kan hang tran chun mipui tienga inthokin ram le hnamin a mamaw tak nia an hriethai chu hrilna hun ka hong a. Ei ramin a mamaw tak nia an hril, Tv. David Buhrilin a lo inchikhai chu hienghai hi an nih:1. Pathien trîna. 2. Thuzawmna. 3. Suol sim. 4. Pathien thutak. 5. Thlarau tienga varna. 6. Pathien kuoma kìr. 7. Pathiena inpumpekna 8. Isu. 9 Pathien nei 10. Piengtharna indik. 11. Lalpa Thlarau. 12. Mani seng inen. 13. Mani neka mi dang thra lema ngai theina lungril. 14. Indikna. 15. Inremna 16. Thuhnuoirolna. 17. Tuivai kàn theina (leilak). 18. Inthuruolna. 19. Hausakna 20. Lamlien. 21. State. 22. Thruoitu thra. 23. Inchukna. 24. Taimakna 25. Huoisenna. 26. Bufai. 27. Hriselna. 28. Tlawmngaina. 29. Sikul (A thlawn).

An thu hung vor suoka inthok hin ei chengna khawvel le ei ngaituona le lungril sukthlêk dan tlangpui chu a’n lang chieng hlein ka hriet. Hieng po po hi ei tlaksam amani le ei nei ta naw vong a lo ni chun inngaisietum tak chu a nih. Ui chu a’n vêl a’n vêl a, a tawpah a luoka bok a kir nawk a, inhnikti takin a fak a, a liek kawl tìt hlak ti ang deuh khan, thiempu hnama ei inhril vet hi eini ngeiin ei awi tak tak a nih ti sukchiengtu chu bat (point) 29 laia bat 16 zet hi sakhuo le inzomna nei a nih. Chuonghai chu Pathien le mani inkâr thil, ditthlangna le thu zawm nuomnaa innghat, mi tin thaw thei, sienkhom mi tam lemin ei thaw nuom lo le thaw pei lo an nih. A dang tam lem hi mimal, khawtlang le hnamin ei zie le nuna put dinga hnam tinin dituma ei ngai le duthusam, ei inzirtir hlak chu a nih.

Ka hriet nuom tak ruok chu ni tina a thuphung el ni loa tak rama an hmasuon le insuolpui zing harsatna le a hne thei dan ding thu a nih. Ieng leia harsatna chi hrang hrang an tuok? Chuong harsatnahai chu ieng leia hung tlung? Harsatna an tuokhai chu a sukdamna le sukzangna lampui a um am? An rethei chun ieng leia rethei? An ringum ta naw chun ieng leia ringum ta lo? An inthuruol thei ta naw chun ieng leia inthuruol thei lo? An depde chun ieng leia depde? Huoisenna an tlasam chun ieng leia dawikawlok? Tlawmngaina an nei ta naw chun ieng leia nei ta naw? Hringnun lampui ieng sîra inthok khomin, thil hung um san ei hriet chieng phot naw chun hmasawnna kalbi rem tak tak thei a ni nawh. Chu chu sakhuona, thlarau rama khom a ni tho. Samphuola namnûl mei mei thei a ni nawh.

Hienga kil tina inthoka a ramin a mamaw an hung hril pei lai hin Delhi tlanga inthoka hung Pastor Lalditsakin inring fein, “Lamlien” a hung ti a, mak ti le awm lo ti ni awm takin mipui an innui huk a. Chu chu keiin mak ka lo ti sawng a. A ramin a mamaw ngawi ngawi a hril fuk leia an lawm innui ti ding ni inla, an innui ri huk khan nui êu ri a hoi bok si leiin ka buoi a nih. Ka zuk ngaituo zui chun, gospel deua an ngaidan naw sa khom an hril tawl laia tak rama trum a, a pastor takin lamlien an mamaw thu, thudik a zuk hril kha a ‘râu’ naw deu niin an ngai ni mei dingin ka ring. Hmaithinghawng bun rau rau lai khom Delhi tlanga khawsahai chun tak ram tukvera inthoka thil thlîrin, thudik an hril huoi lem a ni awm de aw! dam ka ti lungril a. Piengtharna kawr inbela lemchang hi sinpui taka ei nei a ni tak lei hin, “A la piengthar nawh mi tîng an tih” ti dawnna leiin ei invêng tuo seng a, hmaithinghawng hlîp a, ngaidan tlang taka hril ngam ei vang tah. Hi natna hin nasa takin ei sawsaiti a fak siet zing a nih ti ei hriet si nawh. Lem chang thiem thiem hi ei huor a hoi.

Chuonga tak rama hung trum ngam an um tak lei chun mipui laia inthok khomin a ramin thiem inchukna sikul thra dam, fak ding bufai dam, mania ro inrel theina State nei dam a mamawzie thu an hung hril a. Thil dang an hrilhai hi a ramin a mamaw naw ni loin, tuta thil pathum hi tak rama an poimaw tak chu a nih. Pathien ei mamawzie chu hril loa hmâng a nih. Hmun tin le iengkima um a ni leiin zong buoi khom a ngai nawh. Ama ringtu, a thu awitu le zawmtu kuoma chun a um zing hlak. Pathien leh inzom loa ei inhriet pha chun ama zong buoi loa mani inen fie hmasa phot ding a nih. Ama chu zani, voisun le chatuon chena danglam ngai lo, lungzing nia thrangpuitu hnai zing a nih.

Hi le inzoma hriet ding poimaw chu, Pathienin mihriem hmanga thil a thaw hlakzie hi a nih. Chun, van le hnuoi hi thilthawtheina le hausakna tinrenga a thlawna a sung sip ta sa a na, chu chu lungvar le thä hmanga a huot suok taima main an huot suok rawn el a nih. Chu huot suok ding chun kristien ni kher khom a ngai chuong nawh. Sumdawng thiem le hausa Marwari-hai hi kristien pakhat khom ka la hmu nawh. Ram hausa le changkang po po hi kristien ram an ni vong kher nawh. Khawnvartui tamna hmun tam lem chu Muslim sakhuo betuhai ram del a nih.

Chun, ieng khom thaw loa thil nei tum hi Pathien dan kal a nih. Mihriem chu bienga thlan far zoi zoia sin thawa fak zong dinga khuorel a nih. Hadam lem le hlawk lema sin thaw dan chu lungril le ngaituona peka a um chu hmanga a zong suok a ngai. Chu ngaituona khawlpui kontrawltu chu thluok a nih. Thluok hmang thiem dan le hlawk dan inchukna mihriemin ei duong suok chu sikul a nih. Chu taka inthoka an hung inchuk suok chu ‘thiemna’ ei ti hi a nih. Chu thiemna chu mihriemin a nei rawn ang dungzuiin nachang hrietna a hung hau a, a var deu deu a, zawnga inthokin vantirko a hung inchang thei a nih.

Ram mamaw sikul thra
Chuleiin, ramin a mamaw tak laia mi chu thiem inchukna sikul thra nei a nizie thu hril uor chu ka seminar thruoi thupui laia pakhat chu a nih. Sikul a chiengkuong naw chun ieng khom a chiengkuong thei tak tak nawh. Sor tlaka mihriem duong suoktu chu sikul a nih. Hmasawnna lampui ei hraw ding chun sikul fe thlenga thaw a ngai. Thiemna naw chun hnam hmasawnhai hnot phak ruol a ni nawh. Ei ram khomin a mamaw tak chu thiemna a nih. Sienkhom, ei sikul po po a tlu se zo tah. Hmar Biela zirtirtuhaiin Churachandpur-a inthokin sikul an kai a, hlaw a kima la zing siin kum khatah sikul voi khat khom tlung phak lo, an umna hmuna sande sikula kai rawn lawmman la dam an um. Hieng zirtirtu, mani hmuna um lo, an inchuktir dinghai inchuktir loa hlaw la zinghai hi rukru trium an nih. Sung tinin ei thil hlut tak ei nauhai lekha inchuk ding inchuktir loa inumtirtu, sungkuo, hnam le ram ta dinga hmang tlak ni dinghai hmang tlak loa siemtu, ei ram le hnam thrut sukchimtu an nih.

Thiemna neihai ta ding chun tu lem hin chu India rama khom sin thaw ding a pung tuol tuol a, a thawtu ding an indai naw lem tieng a ni tah. Thiemna nei ei thralaihai, India khawpui hmun hrang hranga tla thlahai hi sin hmu lo tu khom an um nawh. Chuonghai chu tu laia Hmar Biel sikul suok an um ta nawh. Chuleiin, ei thaw hmasa tak ding chu ei sikul tlu se tahai indin thar nawk a nih. Chu ding chun, zirtirtu po po an umna hmun senga inumtir a, an sin inthawtir a nih. Chu chu ei thaw naw chun, Pathien thu le piengthar thu ei hril rak rak hin umzie nei tak tak thei naw nih. Ei Baibul an mi’n let suolpek, Sam 37 :5 “I um dan ding chu Lalpa chungah innghat la, ama chu ring la, amain thaw vong a tih” ti dam hi ei chang thlang rawn le hmang suol rawn pawl tak laia mi a nih. Pathien ring a, a chungah iengkim innghat a, mani sin ding thaw mumal si loa um chu hlawsamna bul a nih. Mihriem hmang chauin a nih Pathienin sin a thaw hlak. Mihriema theina a pek hmang hlawk taphot chu Pathien khomin a hmang nasa el a nih. Theina hmang nuom lo le pei lo mi chu hmang nuom inla khom hmang tlak a ni nawh. Thluok ieng anga thra khom nei la, i hmang pei naw a, lekha i tiem pei tlat naw chun lekha thiem chu thil thei lo a nih. Ei sikulhai hi ei siem thra naw chun, Tipaimukh Dam ei ti vet khom hi hung bawl tah reng hai sien khom, hamthratna ei chang phak tawk chu nawkor sin chauh ning a tih.

Iemani chen ka hril hnungin, mipui kuomah zawna siem ngaiin ka hriet a, chu chu an don danin Seminar thruoi pei dan khom hriet thei ni dingin ka ring a. Hmar Biela sikul siem thra ding chun a poimaw hmasa tak chu mani hmuna zirtirtu um lohai po po an hmun senga inumtir ding le an sin taima tak le thrahnemngai taka inthawtir dinga ko kir a nih. Chu kona poisa nawhai chu sorkara ripawt le bawzui ngam a trul bok ding a nih. Chu chu ei thaw ngam naw chun khawtlang, kohran le pawl hrang hrang thruoituhai le a mimirin an depdenaah maw ei phur ve a nih. Chuleiin, ka zawna indon chu: “Ringumna le indikna kengkaw a, huoisen taka khaw tina zirtirtu um thra nuom lohai thunun dinga kal pen ngam ei um am? A ngam poin bân phar ro” ti a nih.

Mipui za tam tak inthrung khup lai khan bân phar ngam chu hmarchadeng khop chauh an nih. Hi hi ei ngirhmun a lo ni maw? Mi ringum, thudik tran ngam ei um ta mang si naw chun ieng am Seminar nei a sawtna? Inkhawm inzing dup a, beiruol a, Pathien thu ei hril rak khom hi iem a trangkaina? Ei piengtharna hin iem a kawk a? Thil thra thaw ei ngam si naw chun, inring tak taka trongtraia ei làm kalang hin ieng kongro am a suk ding a na? Beidongum tak chu ei nih. Kong khat ngaituo ruok chun, hi lei tak hi Seminar nei a trulna san chu a ni bok si! Baal hmaa la dingthrathruon ngai lo tlawmte bek chu um inla thra ding maw!

Centenary thukhawchang
Thil dang dang ka hril hnungin kristien kum za ei tlingna champha 2010 hi kohran pawl po poin hmun khata lungruol taka hmang tlang a poimawzie le chu dinga inbuotsai a trul takzie thu ka hril a. Chu thu hril ding chun Watkin Roberts-in Senvon a hung sir ni February 5, 1910 a inthoka tu chena thil fe danhai a tawi thei angin ka hril a. Mission sunga buoina a hung inrol dan, Arthatzawl pawlitiks fe pei le Coleman phierrukna hung inthlop leia Mission a hung inphir dan le a kakhawk pei dan dam, Coleman pawlhaiin Watkin Roberts hniekhnung chûl bo an tum leia Senvona gospel a hung phur lut ni neka ama Watkin Roberts ngeiin thla thum hnunga rongbawltu mi pathum a hung tirhaiin Senvon an hung tlung ni chu an inser lem hlauh leia kohran laia kâr a siem thu dam chu ka hril sa bok a. Chu ruol chun Senvon khawtlang lam sira kohran hrang hrang hung suok tran kum lunga zieka an tarhai indik nawzie thu ka hril sa bok a.

Chuong laia pakhat, kohran upa taka insâl chu EAC a nih. Kum 1986-a NEIG Mission a thi hmin a, America rama lo dom hlumtu Congregational Church-in a zùm nel khan India rama a zomtuhai khomin Congregational Church of India (ECCI) tiin November 23 khan an hung inko ve ta a. Chuonghai chu NEIG Mission hnuoia lo inthlung khawm hlak Presbyteries hming hrang hrang nei pasari an nih. Chuong Presbytery 7 laia pakhat chu Evangelical Assembly Church (EAC), kha hmaa ECA an ti hlak kha a nih. Chuong chu ni sia Hmar kohran laia a upa taka insal tlat chu kum inchikna sierkop dangdai tak chu a ni hrim a nih. Kum 1914-a Watkin Roberts mission phun Thado-Kuki Pioneer Mission thla sawng peihai chun trobul thuhmuna inthoka hung pieng seng ei nina hi pom tlang inla chu a hadam thlak lem awm vei leh.

A ieng khom chu ni sien, Mission chanchin le Centenary a ruola hmang tlang thratzie ka hril lai hin mipui hma dawsawna kan inthrungna tlar hmatawng voi tieng sir tawpa inthrung palai pakhat hin rênga hmang tlang a nuom thu a hril laiin, a ni thuah May 7 a ni naw chun a remchang naw ding thu a hung hril a. A ni thuah, tu chena historical records hmu theia inthoka sui chun Dr. Lal Dena sui suok, February 5, 1910 chu Watkin Roberts-in Senvon a lut nia pom a nizie le kha hmaa Senvon khuo ngeia mi thiem ruol le hnam le kohran thruoituhaiin lungruol taka an lo pom tlang le namnghet tah a ni thu bakah February 5 hi a lo indik naw palh a ni khomin February thla sung chu a ni hrim hrim thu le May thla chu a ni naw hrim hrim thu ka hril a. Chun, Coleman le a sangawizawnpuihaiin Watkin Roberts hniekhnung nuoi bo an tum leia kha hmaa inthok dai taa Watkin Roberts-in tirko pathum a hung tirhaiin Senvon an lut nia ngai May 7 chu gospel hung lutna nia an lo puong lui tah thu dam; Coleman mi le sa hlui, Burmaa um tah Pastor Lalthanliana rawia kum 1989-a pa R.Dala hriet zingna ding Souvenir an buotsaia khom Watkin Roberts-in Senvon a hung sir hmasatakna chu December 1914 niin huoisen takin an ziek ngam thu dam ka hril sa bok a. Chuleiin, hi thu hi pawla hring thiempuhai le an machekhai kuta sie loin, tran bik nei lo histawrianhai kutah sie hai sien a him tak a nih ti thuin ka suktawp a.

Zan tieng chun kan tlungnaa tlangvalin, fiemthu-titakin, “Voisun chu EAC hai i mi va hang sop nasa ngei de!” a ta. Kei chun, “Khai, keia sop ning a tim ie! Thudikin a sop lem cheu a ni kha” tiin fiemthu bokin ka don a. A nih, mihriem ngaituona hi dawi vêt le sukdela a um pha chun a dum khom a var ti tlat hun a um hlak hrim a nih. Baibula zawlnei lien le chîn hai po poin an buoipui tak khom suolin a thruoi hmang le an mit a sukdel Israel thlahai hril hriet tum a nih. Sienkhom, an awi nuom chuong naw leiin, hrillawktu zawlnei threnkhat dam lai ngeiin hnam sawm chu an riral thrak a, a dang po chu kum sangkhat le zathum le sawmnga zet hnam dang inlalna hnuoiah kûnin, khawvel hmun hrang hrangah hnot darin an um a nih. Bawsietna ra hi a kha hlak a nih. Chuleiin, Arthatzawl pawlitiks-a intanghai khom Centenary ei tlung hma ngeiin har suok tum ei tiu khai.

(Delhi, December 7, 2007)