Search


Jun 15, 2012

Sinlung Hills-VI


The question is not what you look at,
but what you see

- Henry David Thoreau

Goodbye: Tipaimukh
April 30, 2012 Thawtranni. Zing dar 7:30 vela suok dinga inti kha zing bu fak le sung inkhawm malama kohran pali- EAC, EFCI, ICI le UPC- enkoltuhai le kan tlungna Biellienthang hai Baibul (Delhi Version) kan rochung hnungin 9:30-ah Tipaimukh chu kan suoksan thei chau a. Chu laia ka ngaituonaa thil hung lut chu kum 1871-72 Vai Lien truma an rùnna san hlena Champhaia inthoka Tipaimukh-ah an hung kir thu le March 10, 1872-a an suoksan lai thu Lieutenant Woodthorpe ziek,

“India Sorkar thu suok ka hril tah ang khan, March 10-ah sipaihai le kulihai chun Tipaimukh chu kan suoksan a; bûk hlui le kudam rausan hnunghai pal tlanga hung luong Tuivai chun chawl loa luong ri hieu hieu Tuiruong chu a zuk fin a; kulihai khek so ri le sai inpawt riin an sukbuoi ta naw a, a sè vela ramngawhai khom a pangngaiin an rè nawk dup a, rûntuhai hreipui thlak ri thangkhawk hrim hriet ding a um ta nawh” (By the 10th of March, in accordance with the orders of the Government before quoted, all the troops and coolies had bidden farewell to Tipai Mukh; and the Tuivai itself, flowing past ruined huts and deserted godowns, once more greeted the Barak with its ceaseless babble, undisturbed by the cries of coolies and the trumpeting of elephants, while the surrounding jungles relapsed into their former silence, resounding no more to the blows of the invaders’ axes”

ti The Lushai Expedition 1871-72 (p.305) a mi kha a nih. Kum 1965-a Gauhati University Library-a hi thu ka tiem hmasa tak truma a mi tawk dan le Tipaimukh an suoksan ding lai hlimthla, ka suongtuonahai chu mitthlaah a hung inlang a.

Tu khom hin Tipaimukh chu a la rê hle a, ri nei ding ramsa le vate hai hlakin an trinsan zo tah si leiin, tui lien so ri le Vai kuli so ri naw chuh thil ri dang hriet ding a um nawh. Amiruokchu, ruoi thrèna dinga sechal thlung, a thi ni ding hre loa ngaingam taka hlo a hmu phâk phàk pet miel miel ang chauh a ni si.

Ram hausakna suktlarantu
Zilthaw-ah kan thil theinghil lam ding le kan Baibul pek dinghai chu inhlàn dingin kan chawl a. Kan Baibul pek ding khah Tipaimukh-a kan tlungna inah kan lo maksan palh leiin annin lo pe sawng dingin thu kan incha a. Zilthawa hin Vai hon khat, bufai, dailuo, alu, têl le thil dang dang, kâr iemani zat ring khop phur, kan longah an hung chuong a. A hma khan long pakhat an làk a, an inkuolpui hrep a, sienkhom trum loin an hung kir nawk a nih. Anni rawi hi raw sata inhlaw tum an nih. Kan fe thlak kha Tuiruong kama raw bil thratna an melkai ngat ngat a, voi khat an trum vàng a, an thrul nawk a. A tawpah Patpuihmun rama raw tamna hmun ni dinga an beiseia chun an trum a. Hienghai hi iemani chen hieng lai ram hnuoia hin silpawlin zarin inkul an ta, ruo le thil dang dang sàt ding an hmu po po an sàt zo pha leh têl hrang hrang chu khit khawmin, pûmin siem an ta, fur tui a hung lien zuol pha leh vairampur tieng zor dingin an tol thlak hlak a nih.

Tuiruong dunga ei ram thing, ruo, taiting le thil dang dang an hung lak nasatzie le ei ram an sukcheureu dan hi hrilin a siek nawh. Pawlitiks thiltum poimaw laia pakhat chu ram humhal a ni a, chu chu ei thaw thei sung chun hnam a him a, ei thaw thei naw chun hnam ngirhmun a derthawng nghal a nih. Lampui thra khom hi dit a um lai zingin, a mihriem chenghaiin ei hmang trangkai phak si naw chun hnam changkang lemhai mi rokna ding lampui ei hongpek duoi mei mei a nina chin a um. Ei ram hausakna an hung thlengna hlak chu taksa ta dinga thratna pai lo le hriselna ta dinga trium, hawp le hmuom chi hrang hrang, dawr mawitu dinga ei khai bawr trek trukhai hi an nih. Ei ram hausakna an rok laiin, ei sum hmu sunin an tùr siem chi hrang hrang ei inchawk a, trûl loin, a lu bawk taphotin mobile ei chawi fir fer a, ei hmet zatin hausa tontawhai ei thrangpui a nih ti ei ngaituo ngai si nawh.

Isun, “A nei taphot pek belsa ning an ta, hung hau an tih. A nei naw chu a nei sun khom làkpêk ni’ng an tih” (Mat 25:29) a ti khah eini chauh khom ni lo, India hmar saka tlangmi chêng po po deuthaw hin ei va hang sukdik chieng de aw! ti dam chu ngaituonaah a hung lût bok a. Hi tekhin thua talen sukpung dinga ditsakna changtu hin sukpung nêkin hmang trangkai loin a sie ringot a, a pu lung a suksen a, a lakpek nawk a, a hrem bok a nih. A nih, thing le ruo tamna, thei le thlai tinreng thrat nuomna Tuiruong dung ei hluo a, ei ram hausakna sukpung nêka a um sun khom ei sukcheureu el hi a san mani le mani indon a, mani ei inbi chieng a trûl ta khop el. Ieng leia ei hluona chin hi thring a, a trawl bor bor el bik am ning a ta? Ieng leia Pathienin a mi pek einia talen le ei ram hausakna zozai hi sukpunga ei hmang trangkai thei naw am a na? Ieng leia fakzongna po poa hlawk naw tak tlâng lo nei hi ei la khèl thei naw am ning a ti aw?

Kangreng Dawr
Hmar Biela inthoka Hmarkhawlien chena Tuiruong vadung kam sir tuoka khaw tam lem hi Hmar hnathlakhai delh, ram thra le hnienghnâr a nih. Sienkhom, an ram dela hausakna inphûm zozai hi ieng leia an hmang trangkai naw am a na? Ei nghatna tieng photah hmasawnna hnuhma hmu ding a um nawh. Tuiruong kama khuo pahni char entirna dingin hang hmang inla. Pakhat chu Kangreng Dawr a na, a dang chu Tupidor, IAS pachal pakhat hringtu hieng lai dunga khaw um sun a nih. Tupidor hi ‘Trubidawr’ tiin an lam tlat chu tie! Mingo pakhatin Tuiruongah a lukhum (Tupi-topi, topee) a sukthlak leia hi khuo hin hminga put tah niin an hril.

Kangreng Dawr hi January, 1964 khan ka sir luot ta a. Kum 45 hnung, February 20-21 2009 khan ka sir nawk a. Chu trum chun zanah RPC sikul tuolah vantlang inkhawm an huoihot a, bau kham rakin ram le hnam thrangmawbawk ka hril a, a tlàk fùkna kil khat bèk chu a um el rawi mawh! Tuta trum April 30, 2012 khan ka sir nawk luot a. Hi hmuna hin 1916 khan Kangreng lal Phakpu inrawina hnuoiah in 11, mihriem 54 lai an zu’n bawk tran a, a lut hmasa tak chu Sana (Zatlingpa) niin an hril. An um trana inthoka kum 93 hnung, 2009-a ka zu sir chun in 160 vel an ni ta a, kum hni danah in thum an pung tluk a nih. A lawilen a’n hoi bakah Mon Bahadur Road-in a hraw a, electric ban chen khom phuna a hrui an keizam uoi phàkna tah khuo a nih. Sienkhom thir leilak chu a khaw mihaiin Mizorama an zor bakah electric hrui khom taiting satin an sat a, an zor vong ti a hmain thuthang ka lo hriet tah a. 2009-a kan inzinin thu indik a ni le ni naw ka’n don a, a nizie thu an mi hril.

Anni ngeiin, “Kan làk lai sipaiin an mi hung tuok fùk a, kan mongtamah an mi hlap a, a na kher el” tiin, inzak hmêl put thrak loin, innui pumin an hril. Mani hmang trangkai le hraw ding leilak thìr amanih, mani sor trangkai ding electric hrui amanih uolâu taka hang inrûk ngamna lungril chun Pathien trîna chu hril lo, khaw var inzàna hlektê khom a pâi ta nawh ti a chieng. Chuong ang lungril put kuoma chun ieng anga talen thra inkoltir inla khom, sukpung nekin suktlaran a tih ti ringhla a um nawh. Isu tekhin thu hrila talen khat koltu chun sukpung naw sien khom sukhmangthai loin kol bêk a la kol thra a nih. Tuiruong kam ram thra le hausa inhluotirtu Pathien chun a ditsakna changtuhai lakah beisei a nei a, chu chu an talen kol sukpung a nih. A beisei anga khawsa lohai chu a lawm ngai naw a, malsawm zui pei nêkin trap le harawtna hmun inthimah a pei lem a nih ti tekhin thu hin a hril a nih.

Kangreng Dawr hi kum thum hnunga ka sir nawk a ni a. Ruo a sûr hmer hmer zing leiin le pheikhoka chihrak kai luoi kha mi ina hang lutpui inphalam a um leiin kotkhar puoa inthokin an lal Rochung ka hang chibai phot a. Chu zoah, kha hmaa ka hung san, RPC School hang sir vuot ka nuom leiin kan pan tung a. An hotupa-in naupang ruol tuolah inngirtir a, thu a lo inbà lai a ni leiin a hril zo hma po veranda-ah kan ngìr ve a, a zo chun kan inhmaw leiin a sungah lut loin kan chibai tawl a, kan suok nawk nghal a. Minit tlawmte ka sir sunga ka hmu dàn chun, 2009-a kan sir lai nêk khan hi sikul hi a tla hnuoi tah lem nia hrietna ka nei tlat a, chu chu ka ngairuotna mei mei, thukhêl ni sien ka ti ngot el. Hmasawnna hnuhma thar ka hmu bok nawh.

Tupidor (Trubidawr)
Hieng lai suka IAS ofisar suokna khaw um sun Tupidor (Trubidawr tia an lam) chu February 20, 2009 khan ka sir luot a. A san chu hi khuo hi ka laibungpa Rothanglien Hmar, Pherzawla lekha hung inchuk hlak piengna le seilienna khuo a ni lei a ni tak. Ama hi harsatna le chona tam tak pal tlanga lekha inchuk, 1968-a IAS tling, 1971-a rongbawl dinga a sina inthoka inbàn a, Diphu-a hmun khuor a nih. Kha hma khan tuta ‘Karbi’ ei tihai hi ‘Mikir’ tia hriet an ni hlak a, Karbi-Anglong khom hi ‘Mikir Hills District’ ti a ni bok. A nuhmei Dr. Arlice hi an hnam laia Medical Doctor hmasa tak a ni el thei a, sorkara thrangna nei a nih. Sin inbàn v eve-in kum thum Burrows Memorial Christian Hospital, Cachar-ah an thok hnungin 1975 khan hmunpuia Diphu hmangin Bible Baptist Church an indin a, chu taka chun an nupain rong an bawl tah char char a nih.

February 1, 2009 khan Diphu-a an inah ka sir a, kum sawmli hnunga kan inhmu nawkna hmasa tak niin ka hriet. A khaw hlui a sir ngun le ngun naw thu ka’n don a, a sir nawk ta thrak naw thu a mi hril chu mak ka ti hle! Hi truma ka’n zin hi RPC (NEI) rongbawlna chanchin le an hma lakna research thaw dinga Ringum Khawbung le inzin kan nei leiin Tuiruong dung chen hrûtin, Rothanglienhai khaw hlui Tupidor khom February 19, 2009 khan ka hang sir vuoi a. Ka thil hmu chun thil tam tak a mi’n ngaituotir leiin, chu thu chu hi ka’n zinna bung le changa hin ka hang zep sa vak a nih.

Hi khuo hi Cachar Biela Forest khuo pakhat, a lawilen inhoi, a ram khom lien tak le hausa tak a nih. Kum 1922 laia Chungpu Changsan rawia an hluo tran niin an hril. A sangpa Lervung le an nuhmei chu unau ve ve an ni a. Kum 1915 laia kristien an hung ni chun an tarpu-in a remti naw leiin a naunu pahnihai chu a lakpek a, nuhmei boin harsa takin an khawsa a. Chuong lai chun a khaw ral Manipur tienga khuo Jakrador-ah inkhawmpui a um a, chu chu hmang dingin misawnari Watkin Roberts (Saptlangval) le a sunghai le Edwin Rowlands (Zosapthara) an hung ve a, Manipur-a riek theina phalna an nei naw leiin Tupidor kai, Tuiruong kamah bûk an khuor a. Hi hi January 12-15, 1922-a Thado-Kuki Pioneer Mission inkhawmpui an hril vet, January 11-an an hotu tak R. Dala chu lampuiah tuihria a thi leia a zán a zàna a ruong an vui chùk chúk trum kha a nih.

Chu tieng pang chu maksanin, ei thu zai le inzom tieng kir inla. Chungpu le Lervung chun an harsatna thu chu Watkin Roberts le Edwin Rowlands kuomah an lo intlun a, kristien khuo siem phalna Forest Department-a hnipui dingin an ngèn a, misawnarihai thrangpuiin Tupidor khuo hi 1922 khan an indin tah a nih. Hi khuo, February 20, 2009-a ka sir ve hin kum 87-a upa a lo ni dèr ta a, in 80 vel chauh an la ni a, chuonghai laia in 20 vel chu Vai an ni nawknghal a. Chuonga khaw upa le ram hausa, IAS pachal pakhat suokna ni sia chun, ka sir lai hin L.P. School pakhat, naupang 50 bawr kaina, bilding chikte, pindan hran khom um lo, zirtirtu pakhat chauh umna an nei chu tie! A hmuna ei hang hmu chie chuh, bauah mei khù a suok el a nih. Vadung kama um a, ram hnienghnar hluo si, ieng leia an inthrang suok thei naw am a na? Ei var thiem dan hi a fûk ta naw am a ni?

Sikula ka ngir lai hin February 1, 2009-a ka unaupa Rothanglien Hmar trong kha ka hriet suok vong vong a. Ieng leia a khuo hi a sir nawk ta ngai naw am ning a ti aw? Kei hlakin ka pieng le seilienna khuo Pherzawl hi ka remchang hun taphotah ka sir bâkah mang le ngaituonaa ka chèng rawnna hmun a la ni zing bok si! Ka nuhmei khom hi Pherzawla pieng ve ngat a ni a, kan nauhai khomin Pherzawl khuo an theinghil a thieng naw a, an theinghil kan phal bok nawh.

Israelhai hi ka ngaisangna san pakhat chu hnama an chiengna le an pi le puhai chengna ram an ngainatna le hlutna hi a nih.

Aw Salem, ka nghil che chun,
Ka kut chang hin a thil thiem,
Arêngin theinghil raw se;
Ka lo innghil pal che a,
Jerusalem sînga hlut,
Thil dang ka nei ngai hrim chun,
Ka lei ka dangah kop raw se


ti hih an hnam thunon a ni kumkhuo. Ka ninaah ka chieng ding chun, ka pieng le murnaah ka chieng phot a ngai. Pherzawl ka ngaina naw chun, mi chawilientu ka nu le pa ngaina lo ang ka nih. Ka nu le pa ngaina loa ka chawimawi naw chun Pathien thu bawsetu ning ka tih. Pherzawl ka ngainat hin tû thû nêk hmanin Pathien thû ka zawm a nih. Inzàpui lang nu le pa inzàpui ang ni’ng ka tih.

Kristien ka ninaa ka chieng ding chun Pathiena pieng le Pathien chi paitu ka ninaah ka chieng a ngai (1 John 3:9-10). Pahnama ka nina ka chieng naw chun Hmar ka ninaah ka chieng thei naw a, Hmar ka ninaah ka chieng naw chun Mizo ka ninaah chieng thei naw ning. India khuo le tui ka nina sui chieng ding chun Pherzawla inthok naw chun a thei nawh. Van ram lekhabu hi nina inchikna lekhabu a ni si chun, ka hming ruolin Pherzawl khom a chuong sa ngei ngei ding a nih.

An leh, a khuo sir ta lo, ka laibungpa ngirhmun hi iem ni ta’ng a ta? Mikir (Karbi) daktor nuhmeiah a nei a, Mikirhai lai rong a bawl a, a tlum hmang veng veng a, thrangthar lai lem chu a hming hrie khom an um ta naw tluk a nih. Sienkhom, chu chu thlaraua inthoka inhriettirna le chona a dong dan a ni tlat chun, nang le keiin ieng am ei hril thei ding? Kei chu nationalist ka ni leiin, mani mihai ngaisak hmasa loa mi dang ngaisak lem daih hi ka Pathien thu hmu dan a ni phàk vé tlat nawh. Mi dang san hmaa mani huon thlo fai hmasak phot hi mi tin kros a ni a, mani huon thlo pei loa trûl bura hla a, mi dang huon thlopui daih chu ni tin mani kros seng puta zui dinga mi hriltu thu leh an inmil chie naw el thei. Paula khomin a tìra a’n voi tak chu a hnampuihai an ni a, anni rawiin an hnawl leiin Jentelhai tieng a ngha chauh a ni khah. Rom 10 & 11 a chipuihai a hang invoizie thu le Jentelhai a sie hnuoizie thu a ziek dam hi Pathien thu rong kai loa ngai pawl an um a ni khomin, thil awm a ni hrim a nih. Mosie khom kha a ni tho. Isu ngei khomin Kanan nupui kuomah, “Israel hnam, beram inhmanghai laia chauh tir ka nih…Nauhai bei lakpek a, uihai kuoma pek chu thil awm a ni nawh” (Mat 15:24-26) a ti top a nih.

Hi thu hi Lala Khobung le kan titinaah a lût rawn ta a. Hnam dang, abikin Vaihai invoi le hmangai khopa Pathien thu awi intihai le sorkara an sin thra tak tlansana rongbawla luthai hi tluk lo rim an innamin kan hriet a, sienkhom ngaisang ding an ni le ni naw thua ruok chu kan buoi. Tukver hrang hranga inthokin kan thlir a. A thren chu hlaw thra lem, hadam lem le Pathien rong bawl ni sia ngirhmun thra lem nia an hrieta lût an nih. Chuonghai chun dannaranin NGO an zom. A thren chu rorelna thra indin hi Pathien thil tum rop a nizie hre lo, ringum le indik taka sorkar sin thaw a, Daniel le a thawpui Hebrai mihai anga a bu zawla inthoka siem thrat sin thaw hi sakhaw mi intihai thaw ding tak le an mawphurna a ni lemzie hre bok lo, sorkar thil hrim hrim sakhaw thil le inaihala ngai suol pawl an ni nuom. A thren nawk ruok chu mawphurna la ngam lo, sorkar sinah an inbùr chun kawrap lo thei lo dinga inngai, chu thila mani an inring zo naw leia tlansan an nih. Tukver danga thlirhai ruok chun Pathien rong nasa taka bawl theina lampui chu sorkara thuneina fong chel phaka um a ni thung. Delhi le khawpui dang danga Hmar Christian Fellowship le Fellowship hrang hrang hung indintuhai chu kohrana rongbawltu ni loin sorkar thoktuhai an nih. Sorkar thoktuhai hi kohran banpui, Sorkar thau sawka Pathien rong bawlna lampui hongtu poimaw an nih. Chu chu rongbawlna thraah ngai loa tlansietsan chu Daniel le a ruolhai khan an thaw ti ei hriet nawh.

Tupidor ngirhmun le inzoma ka unaupa rongbawlna ka hang zapkai san tak hang hril tang ei tih. Ama hi Hmar hnathlakhai laia B.Sc (Agri) hmasa tak a nih. Sorkar sina inhnik lo a ni law law si chun, a piengna ram hi Pathien thu le a thiemna le a nuhmei thiemna hmangin hang siemhai sien chu, a hlawtling lem daih el awm de aw! ti dam chu ka ngaituonaah a hung lèng lut lei a nih. Hlawk taka ram leilung le a sunga thil umhai hmang dan amanih, ramin hlawk taka a tharsuok thei thil chîng ding hriet le a chìng dan thiem hi vangneina hnârpui a nih. Ei thiemna inchuk le chu thil chu a hung inzom pha chauh hmasawnna ngêlnghet rem thei a nih. Lo neina tienga thiemna insang nei ka unaupa hin Pathien thutak leh a khaw hlui Tupidor le a se vel Tuiruong dung hi lo siempui sien chuh, Diphu khawvel, a tarpuhai rama sulhnung a maksan nek daiin hnuhma sui tham a maksan lem ka ring tlat a nih.

Chemkalna zawnga inhmang
Mihriem hin chemkalna zawng ei nei seng a, chu chu Pathienin ei hma khala a mi lo duong dan a ni tlangpui. Mani chemkalna zawng hre inhma le sukpung pei dinga thrang la nasá sà an hlawtling nuom a, an hlim bok. Mani chemkal nawna zawng amanih inkhorna zawng bawzuia hnot nasá sà an nìna ding ang ni phak lo le beidong an tam. Theina mak tak neiin Pathienin a mi siem thei. A ti ang taka Jehovan a Biekbuk bawltu dinga mistiri a buotsai lawk hai chu Bezalal le a thloptu Oholiab an nih. Biekbuk bawl chu an rongbawlna a nih (Exo.31:1-11). Anni pahni rongbawlna le Levi chihai rongbawlna chu danglam tak a nih. Mani chemkalna zawng senga inhmang hi rongbawlna indik, Pathien thu a nih. Kohrana pastor amanih tirko amanih nihai chauh rongbawltu anga inngai le inhril hlak hai hin Pathien thu an hriet chieng naw lei amanih le an chan hril vawng bik an tum lei dam a ni nuom khop el. Pathien lawmzawng a ni ka ring bèk nawh.

Amiruokchu, eini zir naw leiin Pathienin theina a mi pèk khah hmangna bo-ah ei inchangtir thei. Chuong ang mi chu ka hmu rawn tah. Ka khaw hriet thei hlima inthoka thu le hla tienga inhnikna ka dong sukpung chu ka mawphurna a nizie ka hriet inhmat kha kei chu ka vangneina a nih. Mani sor khop bakah ram le hnam sor khop sek khawm ding chun chawl loa sùn le zana thrang lak a ngai a, thä inthla dul a ngai thei naw a, a thieng bok nawh. Chu chu ka bawzui pei theina ding le ka tum ram pan peina dinga mi thrangpuitu ding sin ka dit tak chu Foreign Service a nih. Chu sin chu ka theina lei ni loin ka hma khala mi thruoitu chun a mi pèk a, kum 32 zet chu sin chu ka thaw hnungin Baibut inlet sin thaw dinga a mi lo buotsaina san chu hlen dingin kum ruk pum hlûm a mi chengchil nawk pei a, ama ta, a mi pek, sum a mi lo inkhawltir po po chu Baibul sutna dai tawk char a lo nizie dam khom mak takin ka hung hriet tah pei a nih.

Thu le hlaa rongbawlna hi ka ngai poimaw khop el. Mihriem hi ieng konga khom hma ei sawn ding chun ei lungril ram, ei ngaituona khawvel hi nasa taka buotsai hmasak phot a ngai. Chu sin chu inhril hriet a nih. Chu chu sin hautak, sienkhom ram le hnam siemna dinga trûl makmaw, thaw zo tik um thei lo, thaw rawn po leh thaw ding thar pung deu deu, chatuon daih sin a nih. Mihriem sungril mit hi phuhlip thuo tamin a tuom a, chu chu hrietna tuia ei phi thlak rawn po leh a hung var deu deu a, ei hmu chieng deu deu ruolin Pathien ropuizie ei hriet tlawmzie ei hung hriet deu deu a, mihriem hi ieng ei ni nawzie le mihriem varna tak khomin Pathien invetna tak a chen phak teu teu nawzie ei hung hmu thei chauh a nih. Chu phuhlip thuo tam phi thlak theina hmangraw poimaw chu thu le hla thra a nih. Chuong laia a thra fàla hril chu Baibul a nih. Pathien thu a kawk dan ang taka Hmar trong indika inlet le sut hi rongbawlna poimaw, Hmar trong dam khawsuokna ding lampui sielna, hnama mi’n dintu ditzawnga rongbawlna niin ka ngai a, ka lung a awi a, ka lawm bok a nih.

Ka unaupa khomin Karbi-hai laia rongbawl chu Pathien konaah ngai a, mani le mani inenkol a, ringum tak le lungawi taka rong a bawl tlut tlut hi a kros put ve a ni a, kan kona dong dan a danglam thu, mi hril ngai set set lo, long chunga ka ngaituona invâk vel, ka hung thur suok a nih. A lekhabu Messages from the Pilgrim (2005) chu hmun hrang hranga a thu hril 34 thlang khawm a ni a, a puitlingin tiem a manhlâ hle. Sungkuo puitling tak, engineers, doctors etc a keitlei a, a tam lem chu India ram puoa um an nih. Eini laia rongbawl a ni naw leiin kohran inbakkeinaah a thrang ve naw a, kut a daw a ngai ve naw bok a, chu chu a vangnei ém èm san pakhat a nih. A nauhai kut hmang peiin, kutdaw loin, a rongbawlna hi Lalpan ropui lema a sukvul pei ka ditpui a, ka beisei bok. Chu chu kei khoma thu le hlaa ka rongbawlna hi, Hmar hnathlak khawvela chauh ni loin, Zoram khawvel hmun tinah ka nauhai kut hmanga ra hlimum a la hung insuo pei hi ka hmathlir le ka trongtraina a nih.

(June 15, 2012 Delhi)

No comments :