Search


Jan 11, 2013

Bawsietna Ra



Suol hlaw chu thina a nih.
(Rom: 6:23)


Sakhaw thuhmang, abikin kristien sakhuo inzirtirna dungzuia hril fie chun ‘Suol’ ti hi dan bawsietna a nih. Dan a um nawnaah chun bawsietna khom a um nawh (Rom 4:15). Dan thupêk a um hma khomin khawvelah suol a um tah a; amiruokchu dàn a um si naw chun suol chu suola ngai a ni nawh. (5:13). Eden huona khan fak lo dinga Pathien dân siem an bawsiet leiin “khawvelah suol a lût a, chuonga mi po po an lo suol tak lei chun thina khom mi po po chungah a tlung a nih” (5:12). Hi hi tirko Paula’n suol umzie le bawsietna ra a hrilfiena a tawi thei dan taka ei hang tar lang a nih. Chîk nawk zuola bi nuom chun Rom lekhathon tiem a thra.

Sorkar thil le khawtlang invongna thila khom hmun tinah dan ei nei a, chuong dànhai bawsetu chu a bawsiet ang phuin hrem a ni hlak. Khawtlang invongna dan tam tak lem chu zieka sie khom a ni kher nawh. Kum 1997 khan Mizoramah zu khapna dan (total prohibition) an puong a, chu dan chu a ngir sung chun a ram sungah zu siem le zor khap a ni a, chu khapna dan bawsetu chun suol a thaw a ni leiin a suol thaw dungzuia hrem ding a nih. Hi dan hi a um hma le hlìp a ni pha ruok chun zu siem le zor chu danin a khap naw leiin bawsietna a um thei nawh. Thuthlung Hlui hunah Sabat (Inrinni) inser lo chu suol buru laia pakhat, a bawsetu chu hrem a ni hlak. Thuthlung Thar hunah Juda sakhaw be pawl le kristien sakhaw zuitu threnkhatin Sabat an la’n ser zing laiin kristien tam lemin Chawlni (Sabat) inser loin a zinga ni, chawlkar khata ni hmasa tak, Pathienni (Sunday) ei inser lem daih a nih. Dan hi a hun le hmun zira mihriem invongna le inenkolna dinga thraa ngai, mihriem hmanga a duong suok a ni a, chu chu a hun le hmun zir ang peia thlak le siem phuisui a nih. Voisuna dan thraa ngai kha zinga dingin a lo thra zing naw thei a, a hun le inmila siem thrat a ngai. Siem thrat hmaa dan ngîr lai bawsiet chu suol a nih.

Buoina trobul
Mihriem buoina trobul nia Baibul-in a hril chu Eden huona Evi le Adam-in dan an bawsiet leia suol an thaw kha a nih. Chu bawsietna ra chu voisun chen hin khawvela mihriemhai chungah a tla a, mihriemin khawvel ei hluo sung chun a kakhawk ei tuor pei ding a nih ti hih ei inchuktir dan a nih.

India hmar saka chêng Zo hnathlak, abikin Hmar hnathlak, Manipur le a sè vĕla chenghai buoina trobul chu Saptlangval (Watkin Roberts) dan bawsieta intran le a kakhawk pei a nih. Ama hi tlangval kum 24 vela upa, Mizorama misawnari-a hung Dr. Peter Fraser-in damdawi tienga a rongbawlnaa somdawltu dinga ama sum senga a hung thruoi, misawnari dinga namnghetna chang lo tluon suok, sienkhom a thrahnemngaina leia kum 1910-ah Senvon (Manipur) ah va lut a, ringthar va mantu le a hnunga Thado-Kuki Pioneer Mission (TKPM) indintu a nih. TKPM hi 1923 khan huop zau lem hminga ngai North East India General Mission (NEIGM) a thlak a nih. Khang hun lai khan misawnari inzomkhawm pawlin dan an nei a, chu chu Mission pawl khatin rong an bawlna biela hrim hrim an hrietpuina le phalna boa mi dang amanih pawl dang lut phal lo a nih. Chu dan chu poisa loin, A.B Mission biel Manipur tlangramah Watkin Roberts-in Mission an din khan hèk a tuok nghal a, chu taka inthok chun buoiin hlim angin a zui ngat ngat a, a tawpah Assam rama Council of Missions-a member a ninaa inthok chenin muolpho takin an hnot suok a nih.

Hi thua hin a hung thruoitupa, a pu Dr. Fraser khomin hieng ang hin a lekhathon February 27, 1924 chun a ziek: “Thaw dan kalhmang indik lo takin NEIGM hin rongbawlna sin a lo thaw ti kei khom ka chieng tah. Manipur State-a rongbawlna a tran hlima inthok, Tripura le Assam ram an zauh lien pei dan hin mission danghai, hieng American Baptists, New Zealand Baptists le Assam Welsh Mission- hai rongbawlna huong khom poisakna a nei dĕr nawh ti a’n lang a, hi lei hin hieng mission-hai hin NEIGM leh buoina namen lo an nei tah hrim a. Mission hrang hrang kara inhrietthiemna bawsein, Assam-a Council of Missions-in a chungthu December, 1922-a a ngaituo truma an hnot dok khan, keima ta ding khomin hi mission hi inthrepui song a trûl takzet tah tia ka lo ngaituona chu a hung sukdet a nih” tiin.

Dan bawse a, biel hrang hranga rongbawla an lut khah Makedonia kona rawl dona kal chawia inngaina a nei tlat leiin, dan a bawsiet khan bawsea inngaina le inthiem nawna lungril nei nêkin thlarau thruoina dong nasaa inngaina a nei tlat a hoi a, a mak angreng khop el. Kum 1929-a H.H.Coleman-in muolpho taka a hung suot thlak khom khan, a hung suotthlatu khan thil thra tak thawa inngaina a nei ve tlat a hoi. Chu inthiem chopna lungril, thra le indika inngaina chun a hnung peia thruoituhai le an hnung zuituhai lungril le mizie-a khom a kop det tlat niin a’n lang bok. William Shakespeare-in, “The devil can cite Scripture for his purpose” (The Merchant of Venice) a ti ang khan sirsana an hmang rop le an leklâm tak chu Baibul chăng a nih.

Thil chieng êm ĕm ruok chu hi hi a nih: dan ei bawsiet chun suol ei thaw a ni a, ieng angin inhril nâmin mani inthiem chop inla khom, dan bawsiet chu dan bawsiet a ni tho tho a, ei inthiem chopna khan ei bawsiet kha a sukdanglam chuong nawh. Pathien ang thawthang deuthawa mi tam tak ngai Watkin Roberts kha a tran pawl chun a băksamna le bawsietna tam tak khom hmu khûm an thlang lem a, sienkhom a thilthawin a kakhawk chu a sukdanglam chuong dĕr nawh. Coleman-in a hung suot thlakna sana a hmanghai khom a dan bawsiet a nih. Mi ngohai inkhingnaa a tuortu chu anni mingohai ni loin eini rawi ei nih. Eini rawi hmingin sum an dawl a, kut an daw a, a hlek tla tlawm te ei lo chang ve phak trawk a, chu chu insekhêknain ei hmang a. Coleman Factor-in Manipur-a Zo hnathlakhai laia indaidarna sin a thaw nasatzie dam hi pangzat a um a nih. A hnung peia indaidarna huonga che pawl khom hi sui chieng inla chuh, a tam lem hi Coleman kansar zungin a lo phan ta sa hai an ni el thei.

Ei hmelhmang chieng êm ĕma inlangna chu a ruol le a ni inanga kum 2010-a Zabili (Gospel Centenary) ei hmang thei naw kha a nih. Tlumte thlira a hung tlung ding ei nghak kha, a taka a hung tlung zet chun, ei zie le rong a pholang chieng khop el a, liem vat vat sien, tien lai inchang sien ei nuom el a ni khah. A trumtriek zan Saikot-ah ka va thrang ve a, khânga deia ei inkon el lai khan Hmar Christian Fellowship, Delhi (HCFD) thralaihaiin pipu huna inthoka ei khawsak dan drama an hung inchang a, kohran pawl hrang hrang kara innghirnghona leia ei khawvel a tawk poi dan le thrangtharhaiin indarna thlarau an dit tak nawzie an hang inentir zet khan chu a mitthli tla pawl an um laiin, Farisai mitdel pawl chun kohran hmusitna thila ngaiin an lung a sen a, hâ an rawt suot suot bok niin an hril. Drama umzie khom la man thiem lo, kum za mi kristien ei la um dam hi, a poi hang ti el naw chuh, hril dan ding a vâng khop el.

HCFD Vs ICI thurel
Tu laia Delhi tlang le hmun hrang hranga titi suktamtu chu Independent Church of India General Assembly 63-naa ICI Kohran bik hminga Delhi sunga remchang hmasa taka inkhawmna nei tr4an dinga an thurel, Resolution No. 5 a nih. Hi hi inpumkhatna le inthuruolna sukse thei dinga an ngai leiin HSA Delhi Joint Headquarters hai, Delhi Hmar Welfare Association (DHWA) haiin thusuok an siem bakah DHWA, HSA (Jt. Hqrs) Delhi, HCFD thruoituhai le nu le pa fe khawmin an dit naw thu puongnain Declaration-cum-Resolution an thlăk a. Chun, Hmar Christian Fellowship, Guwahati Chairman le Secretary hmingin le Hmar Christian Fellowship, Delhi (HCFD) in ICI Moderator/Secretary kuomah an dit naw thu le ICI Resolution No. 5 hi sût dingin ngenna lekha fumfe tak an thon bok a. Hi baka hin, a hmun ngeia ICI thurelin a kang siet thei dan ding hril dingin Pastor Lalsiesang Joute le Pastor Lalditsak Inbuon hai khom Churachandpur-ah an fe a, ICI hotuhai an inhmupui bakah Hmar Christian Leaders’ Forum hai khom an inhmùpui bok a.

May 2, 2007 khan MTNL Hall, Sector VI, RK Puram-ah Delhi Hmar mipui inkhawmah tu kohran khomin Delhi-ah Hmar trong hmanga inkhawmna nei thra an ti naw thu le Delhi-a Hmar mipuihai dit dan ngaithaa a hrana Hmar tronga inkhawm thaw lui tum taphot chu trongsephurin um raw se tia bân an lo phar khum ta sa a ni a. Chun, Hmar Christian Leaders’ Forum huoihota Gospel Centenary 2010 Declaration No. 5-ah “Hmun hrang hranga Hmar Christian Fellowship indin theia a um hi lawmum kan tih. Hmun danga khom indin theia a um pei thra ti a nih. Hmar Christian Fellowship hai le Kohranpui amanih pawlpui amanih inkara iengkim inkalna um loa networking system thra tak neia rong bawl le sin thaw tlangna ei nei thei peina dingin hma lak a poimaw” ti puong a ni bok a. ICI 63-rd General Assembly Resolution No. 5 hin a chunga ei hril pahni hi a bawsiet nia ngai a ni a, chu chun a se zawngin nghong nasa tak a nei ding nia ngai a ni bok.

Kum 1998 khan HCFD hi indin tran a ni a, kum 2013 hi Silver Jubilee ding a ni tah. Kohran pawl hrang hranga inthre darna leia ram le hnamin a tuor nasatzie hre zingin, tu pawl khom ti um bik loa inthuruol tak le lunginruol taka Hmar trong hmanghai inkhawmna nei chu makmawa ngaia tran a nih. Pawl thil a hung lut inlauna leiin, kohran mipuiin an thlanghai chauh Executive Committee-ah mawphurna an lak a, Delhi tlanga kohran pawl hrang hrangin rongbawltu pastor le tirko an siehai chu kohran ser le sang iengkim thawnaah ruoi an ni thung a. Kohran thil ni sia Executive Committee-a pastor le rongbawltu danghai thrang phal lo hi thil awm lo angah inlang sien khom, kohran inthrèna leia ei hliemna panser zozai hi inhmai ruol a ni si naw leiin, ei ngirhmun tongin a hring suok a nih. Tu hin chu HCFD ngeiin pastor le upa a lo nei thei ve tah leiin damten thil a hung inthlak danglam a, hma a sawn thret thret pei a nih.

Bawsietna ra
Hienga Pathien lunginsietna le thruoina zara HCFD-in hma a sawn pei lai hi ICI 63rd General Assembly Resolution No. 5 hin boruok thra lo tak a hung kap suok a, a poi khop el. Thralaihai hin inthrèna kansar hi an nghok tah leiin, ngaituona lutinle mi tlawmte naw chun tu khomin bu tak khûkin an khukpui lem chu ka ring naw a, a khŭkpui an lo um a ni khomin a zu khawn chang lo pawl an ni ka ring. Siem thrat hi thil harsa le hautak a na, tuta ngirhmun tlungna ding khomin kum 25 tâl top a ngai a nih.

Ka lungkham lem chu thil fe thrat lai trok trok hung sukbuoi tumtuhai chan ding a ni lem. An thurĕl hi sukpuitling tuma hma an lak a ni chun, bawsietna ra an sik thei ding ni awma inlang chu: (1) Buoina a suok pal hlauh chun sorkar rorêltuhai kuomah buoina a suokna san intlun lo thei lo ning a ta, buoina a rè hmâ khat, hmun danga an thaw dan pangngaiin, Bethesda Social Service Centre hi tala-in kal an tih. (2) Talaa an kal si chun a sunga umhai po po le an rongbawlna khom khăr ni nghal a tih. (3) Hi project le inzoma ram puo tienga inthoka hunghai po po hnot suok ni thei an tih. (4) ICI le ram dang le an inzomna suktan thei a tih. Hrietna dinga na nei chun hre mol raw se.

Hieng thilhai le thil dang dangin ICI a tlăkbuok nawna dingin trongtraipui ei tiu. Kei lem chu ka pieng hma kum kawa kan khuo Pherzawla kum 1930-a Independent Church a pienga inthoka tu chena “Krista zara ICI” ni ve ngat, ka tupa Dr. Lal Dena, ka nêka thla thum vela pieng hmasa lem chun hminga put a, “Independent Laldenlien” an sak ngat a na, rorêltuhai dawn tawi leia a maw a hang tuor el ding chu, kan putu-in kan lainat ve tho a ni aw!

(January 11, 2013 Saturday, Delhi)

No comments :