Hebel

Genesis bung khatna ei tiem chun, Pathienin ni ruk sunga a thil siem tinrenghai chu a en a, thra a ti hle thu voi sari top a chuong a. Thra ei ti thil chu ei lung sukawitu a ni hlak. Ei lung sukawitu thil rêng rêng chu ei ngaizawng amanih ditzawng a ni ngei hlak. Krista ngaizawngtu Pastor Thangngur chun,

‘I hmelah lawmna kim a um’ an ta,
I trongbau suok khom chu a thlum khuoi angin;
I mi hîpna i hmel ditum,
I trongbau suok thlum tak leh chun,
Aw hmu le hre ve dingin ka hung a nih

tiin hla mawi takin a khek suok hiel a ni kha. Pathien khomin a thil siemhai kha mawi a ti hle a nih. Chuong ni naw sien, Genesis ziektu nia hriet Mosien bung khat sungah thu pangngai ngot voi sari top a hril non ring a um nawh.

Ei Baibul hmang laia bu 21-na ei hang tlung ruok chun, Thuhriltuin ni hnuoia thil po po hi, eini tronga ei inlet dan chun, “teplo, teplohai teplo” a mi ti faipek vong bakah voi 37 top a hril non a nih. An leh, ni hnuoia thil um po po, Pathienin malsawmna tinrenga a’n khum le mawi a ti êm êm hai le chuonghai po po chunga thuneitu dinga a siem mihriemhai, Davida ngeiin,

I kut suok thangvan sanga,
Sorthla siar i’n nghathai,
Thlira ka dawnkhawl changin,
Hringmi hi iem ni hrim a,
I hriet fuk lop lop el ni?
Hriem nauhai khom iem an na,
I ngaisak em em el ni?
Angel hnuoi thetah siein,
Ropuina le chawimawina,
Tonlairang i’n tontir a.
I kut suok po po chungah
Lalin anni i siem a,
An ke hnuoiah i sie vong:
Beram le bawng ruol po po,
Ramsa le chungleng vahai,
Tuipuia nga chi tinreng,
Thilhring chi tinrenghai leh

(Sam 8:3-8) ti hiela a lo insampui le mihriem hringnuna a thilthawhai po po chu “teplo mei mei” a ni el thei ding am a ni?

Teu lo ve! Teplo mei mei khom ni lo, teplohai teplo dingin Pathienin khawvel le a sunga thil umhai hi a siem ring a um nawh. Ni khom ni bok naw nih. Chun, chuonga teplo mei mei hai ta ding chun Pathienin a Naupa tir naw top a tih. Mihriem hi Pathienin ama angpuia a siem a ni leiin a mi ngai poimaw a, a lung lairil kham zingtu chu ei nih. Mihriem hringna hi a hlu a, thil teplo mei mei a ni naw leiin a Siemtu thu loa lak el a phal naw a, Dan Sawm a pek khomin, “Tuolthat naw rawh” ti hi a chuong ngat a nih. Hringnun hi thil teplo mei mei a ni nawh; thil tep (?) po po laia tep(?) tak a nih.    

‘Teplohai teplo” tia ei inlet hi Hebrai trong chun “Hebel” ti a ni a, a umzie tak chu “thuok, sûm, romei” tina a nih. Tui a hung so a, a khu a hung suok a, boruokah a’n zam ral nghal el ang hi a nih. Jakob lekhathona (4:14), “In hringna chu iem a na? Sûm sawt naw te hung inlang a, bo nawk el ang hi a ni si a” a ti ang le, Davida inpakna hla (Sam 144:4) a,

Mihriem hi thuok ang chauh a na,
A dam sung khom hlimthla anga
Ral nawk el hlak ang hi a nih (Delhi Version)

a ti ang kha a nih. “Mihriem hi thuok ang chauh a na” ti hi ei Baibul hmang lai chun, “Mihriem hi iengkhom ni lo ang a na” tiin sie a na, “iengkhom ni lo ang” ti umzie ruok chu a hrie ei vang hle ka ring. Hausa si, hausa lo anga um ti ang deua poimaw si, iengkhom ni lo anga um tina hlak chu niin a’n lang bok si nawh.

Hi tak hi a nih, thu inlet a buoithlakna le fimkhur a ngaina chu. Trong pakhata inthoka trong danga Baibul inlettuhaiin thaw dan an hmang tlangpui chu Saptrongin, functional equivalence (FE) an ti a, chu chu a thu kawk phur suok dinga inlet tina a ni tak. Chuong ang chun a umzie kawk dinga an ngai tak hmangin, King James Version (KJV) chun ‘hebel’ ti hi ‘vanity of vanities’ tiin an inlet a, chuong ang chun Revised Standard Version (RSV) chun an hmang ve el a. New International Version (NIV) ruok chun, “utterly meaningless” ti a hmang a, Jerusalem Bible (JB) chun “sheer futility” a ti ve thung a, New English Bible chun “emptiness of emptiness” tiin a’n let. Hmar tronga a umzie tlangpui chu ‘teplo, umzie bo der, thil thlawn hulhuol, thil kawrong, fûn bo, a ruok’ tina a ni deu tak. Tu lai tronga “I boruok top” ti hin a hrilfie takin ka hriet hmán hmàn.

Chîk taka ei bi ruok chun, Saptronga atu inlet khom hin ‘hebel’ umzie tak a phok phak naw a, a umzie an hriet anga an hrilfiena ni takin a’n lang. Thuhriltu hin mihriem hringna chu ‘thuok’ leh a tekhi a, chu chu Saptronga ‘metaphor’ an ti hi a nih. Hnam tinin thil ei hril pha mani tronglamkei ei nei a, chu chu ei kalchar le inthlung tlat a ni leiin, chuong ang trongkam ei hmang pha chun ei thil hril tum kha a ngaithlatu le tiemtu ngaituona mitah a chieng êm êm el a nih. Israelhai chun an ram inhoizie hrilna dingin, ‘bawngnene le khuoizu luongna ram’ ti tronglamkei an hmang a. A ngiel a ngana lak ruok chun, bawngnene le khuoizu luongna ram chu tho le thilhring dang dangin bawm lut lut an ta, a rim sein thu vut vut a ta, por inthluok a ta, an lampui khom innâl bok a ta, chengna tlak hrim ni naw nih. Amiruokchu, ‘bawngnene le khuoizu luongna’ ti chu metaphor a ni leiin ram le hmun ‘hnienghnar’ le inhoi tina el a nih.

Thuhriltu hin hringnun hi teplo le umzie nei lo a ni thu a hril naw a, ni khom a ni bok nawh. Hringnun hi a hlu a, thlakhla lo anga inpawt inpawthai khom hi thi rin pawla mi an ni nuom khop el. Hringnun anga hlu a um nawh. Damna ding chun nei po po khom seng ei inhuom deu vong a nih. Chuleiin, hringnun hi ‘teplo mei mei’ amanih, ‘teplohai teplo’ ei ti zat hin khêl ei hril a nih. Thuhriltu hin hringnun tawizie, ‘thuok’ ang chauh a ni thu, thil iengkim hin an dai sawt nawzie le nisa hnuoia thilhai hrim hrim hi kum hlun tling zo hrim an um naw thu a hril lem a nih. Ei inthuok zo chara ei inthuok suok thli chu eini thua chel thei loa boruokah a’n zam ral nghal angin, hringnun khom hi eini thu ni loin, sawt naw teah a tawp a, chatuon boruokah ei inzam ral hlak a nih.

Hringnun hi ‘thuok’ ang chauh a ni thu hrilfiena dinga Jakob (4:14) le Sam (144:4) ei tar lang ta bakah Job (7:7), Isai (40:6-8) le Isu Krista thu hril (Mathai 6:25-34) leh khom tuta ei hril hi pawi kawm thin ang, Delhi tlanga khawsahai trongkam hmanga hril chun ‘Biete sisters’ hai ang an nih ti thei a nih. Hringnun hi hlu hle sienkhom hnuoia a cham sung dinga ruot chu thuok (hebel) ang chaua tawi a nih.

(February 26, 2004)

###