Search


Nov 19, 2005

Chantawk Khuonu Ruot


Chantawka khuonu ruot reng chu,
Dawn changin lung reng a awi nawh.


Kum 1957 khan Matriculation ekzam-ah ka thrang a, sierkopah mark 5 chauh ka hmu leiin ke van saiin ka tlu thal dêr a. Sierkop chu an min battir a, 1958 khan ka ekzam a, ka hmu hmasak let thum zet ka hmua chu ka la tla chieng hle a, ka fail dan khom hawroppuia FAILED ka la nih. Sienkhom ka fail hlawk khop el. Chuong laia pakhat chu ka hril ding a nih.

Thu le hla hi ka’n hnikna zawng a ni leiin lekha ka tiem theia inthokin hla thluk ka hriet hrim hrim chu lo thei loin a thu baihat ka tum a, pi le puhai hla hlui ka hmu phak taphot chu baihat vong ka tum bok a, ka khon khawm a, ka baihat pei a, thu mal umzie le a thu kawk ka hriet nawhai chu mi a hrehai, abikin upahai pawlin, ka’n don pei bok a. Hi ka hmangruo khon khawmhai hi kum sawmthum deuthaw hnunga HMAR HLA SUINA ka buotsai lai le kum 1957 vela hla ka hung phuok trana inthoka ka hmangruo sor tak an hung ni ta pei a nih.

Kum 11-12, Pawl li/Pawl nga ka thaw lai Pherzawl Young Athletic Union (PYAU) kan indin a, kan hlapui ding ka phuok a, ka hla phuok hmasa tak a nih. Chu bak chu kan hung tleirawl suok a, mi tin thaw dan anga nakru inhmang zong ve tran a, a ruka sai hla, ngaizawng lekhathona zep sa dinga ka phuok, sienkhom khawtlang mitmei vengna leia tlangzar ngam lo le boruoka inzam ral el tah iemani zat ti naw chu tlang hrietin hla ka phuok zom ta naw a. Kum 1957-a failed puon triek sila lungngaina chirduma ka’n tang lai hin inbikrukna ding ka nei sun chu keima le keima inpawl a nih. Chuong ang huna chun iengkim hi ei inzak vong a, mani le mani khom inzapuiin ei inzak hiel a, sienkhom mani ruok chu inbik hmangsan thei a ni si nawh.

Chu inzakna le muolphona khur thima inthok chun thu le hla tieng ka ziekfung hmawr hmangin ka hung inrum suok a, tu lai chena sak la hlaw zing, ka hla phuok threnkhathai hi chu inrûmna ri thangkhawk pei chu an nih. Ka tienami ziek hmasa tak, SANGI LE THANGSIEM ti khom 1957-a hung put suok bok a na, sienkhom an mi sukhmangpek leiin a lo bo song tah a nih. Ka la hriet kir thei chin chu drama anga ziek suokin October 1962 HSA General Assembly, Sielmat-ah a drama kan inchang a, chu chu a tawpna a lo ni tah. Chuong ang boka ka hla phuok tham ral tah chu sawmnga chuong a umin ka hriet.

Kum 1957-a ka hla phuok, a hun laia inlâr tak el, sienkhom Zathang ui inhmang an hril ang vang vanga kum sawt tak a chin hriet ta loa um, kum 2003-a hung inlar suok nawk chu CHANTAWKA KHUONU RUOT RENG CHU ti hla a nih. Hi hla hi Lalruotthang leh Delhi tlangah hriet suok nawk phet tumin nasa takin kan bei a, a chang khatna le thunon le a chang hninaa tlar hni kan hriet suok thei hràm a. Kum 2003-a Churachandpur-a thla tam fe ka um sungin Zaituokung leh hriet suok tumin kan bei nawk a, a chang hninaa Lalruotthang le kan hriet suok zo ta naw kha a lo hriet hlauh el a. Chu kan hriet suok thei po chu hieng ang hin a nih:

1. Chantawka khuonu ruot reng chu,
Dawn changin lung reng a awi nawh;
Kumtluonga sam ang threna ramri kham,
Chantawk khuo rel am lo ni?

A mi hraitin nau ang an hlim,
Rienghlei ta di’n luoithli nulna;
Beiseina khamhrui ang sei hi,
Chantawk khuo rel am lo ni?

2.Tangka-rothangpui le ngur nun,
Chûn le zuo tawnah a’n lal si;
Songkhar zawlaidi le Lienchi sakhmel,
Ka lo chawi si nawh, nunnem.

Sienkhom hmangaina thla zarin,
Ka hung pan i zûn riekmaw ieng;
Beiseina khamhrui ang sei hi,
Chantawk khuo rel am lo ni?


Kum 17 mi chauh la ni lang khom, thil mak ve tak chu, hi hlaa hin mi hmang ka la hriet ngai lo, trongkam thar ka lo ser ve tlat el a, chu chu ‘beiseina khamhrui’ ti hi a nih. Kum 17 zet liem hnunga hringnun lampuia beiseina hrui chela mihriem khuolzinna chanchin thusep ka ziek chu a thupuiah ‘Beiseina Khamhrui’ ka hung ti ta pei a nih.

Hi hlaa thrangtharhai hriet lo dinga ka ring, keini hun laia kan hriet bel êm êm chu ‘tangka-rothangpui’ ti hi a ni ka ring. Hi thu hung suokna bul hi a sei leiin chawm khel ei ta, a umzie hril lem ei tih. ‘Tangka-rothangpui’ tiin a kawk tak chu ‘sum le pai, hausakna, neinungna’ a nih. A dang, hriet harsa an ti ding chu ‘Songkhar zawlaidi le Lienchi sakhmel’ ti hi a nih. Pipu tienamia an hril dan chun, Songkhar chu a hmel a sie êm êm a, a hnaiah nunghak tukhom an um nuom nawh. Sienkhom zawlaidi (charms) a nei a, a zawlaidi a tàtna nunghak taphot chun thi ngamin an ngaizawng el niin an hril. Lienchi thung hi chu nunghak po poin an inchu hut hut khopa hmelthra hmingthang niin an hril.

Hla phuoktu hin chuong thil pathum-hausakna, zawlaidi le hmel thratna-hai chu suong ding a nei nawzie le hmangaina thla put a, beiseina hruia intûla a ngaizawng chu a hung pan thu chang hnina hin a hril a nih. Hi taka ‘hmangaina thla zârin’ ti hi Shakespeare tienami Romeo & Juliet-a mi ‘love’s light wings’ tia inthoka ka lak niin ka hriet. Hieng lai hin Pherzawl tlangah Saptrong kan la hriet tlawm hlea chu inhnikna lei ringotin Romeo le Juliet inhèlna thuhai dam hi a drama angin ka baihat hlak a. A baihata baihat ta chawk chu a thu khom ei phak tawkah phe ruoiin ei lo hriet ve a, einiah a cheng nghal a. Julietin, “Bang an sangin, vengtu hmelma trium an tam vei leh, iengtin am i hung lawn kai thei hrim hrim a na?” ti an don chun Romeo-in,

With love’s light wings did I o’erperch these walls;
For stony limits cannot hold love out:
And what love can do, that dares love attempt;
Therefore, they kinsmen are no stop to me


tiin a sàng a ni kha.

Hi hla chang hni chen kan hung hriet suok hnung hin Zaituokungin kaset-a khum a nuom a, kan naupa Lalrodik leh September 2003 khan a tira a thluk ka siem naw ang threta ka phalnaa sukdanglamin sound tract an siem a. Hang khum dingin a tawi taluo si lei le a thu dang kan hriet suok thei ta bok si naw leiin, chang hni bek phuok sa dingin an mi ngen a. Penson hiel ta hnunga tleirawl lai lung innonaa zuk cheng nawk a, a hmaa thu le inzom dinga hang siem bel chu ka huphur hle a. Sienkhom, July 2003 lai khan zan khat chu Khawmawia kan umna, kan naupa Hrangthatvel inah zan rilah ka tho a, a Computer Room-ah chang hni dang chu hieng ang hin a hung put thla a:

3. Biethu di i mi’n hlàn ni khan,
Ka ta di’n khawvel a pàr a;
I ta di’n si-ar chen lak inhuomin,
Khawvel chungah ka’n leng a.

Sienkhom biethu a’n khèl ni khan,
Ka ta di’n khawvel a’n nìm a;
Beiseina khamhrui chauh chel hi,
Chantawk khuo rèl a’n chang tah!

4. Chantawka khuonu ruot reng chu,
Dawn changin lung rêng a awi nawh;
Fam khuoa bek kop zai rêl beiseiin,
Hringnun hi intawi ka tih.

Zawlpal le Tuolvung indi ieng,
Koptea ei leng ve pha chun,
Lawm kim a tih, kim ngei a tih,
Chantawk khuo rel kim a tih.


Hi hla phuok zona ding hin kum 46 (1957-2003) zet a lak a, ka hla phuoka chu hun a la lak sawt tak a nih.

(November 19, 2005)

###

No comments :