Grammar is the logic of speech,
even as logic is the grammar of reason.
- Richard C. Trench
Tuta trum chu Hmar tronga thu mal hrang siemna dinga faktawri poimaw thuhmabet (prefix) le thuhnungbeta (Suffix) thrang, kongkhata chu Hmar trong ziek sukharsatu le Grammar dan sukchingpentu ni bok ‘IN’ ti hih ei inbilchilpui ding a nih. Chu le inruol chun, iengtin am hi harsatna hi ei inthiel ding a na ti khom ei ngaituo sa bok nuom a um.
Thu mal hmaah ‘in’ belin thu mal dang tam tak ei siem a. Saptronga khom hmakhalah ‘in’ hmanga incapable, inaccurate, inactive le a dang dang an siem ang hi a nih. Ei trong le Saptrong inang nawna ruok chu, eini chun ‘in’ chauh hmakhalah ei hmang laiin anni chun ‘im, il, ir le un’ tihai hi hmangin thu mal an siem a, chuleiin impossible, immovable, illegal, irregular, unacceptable ti hai le a dang dang an hung ser a nih.
Thu mal siemtu faktawri
‘In’ hmakhala hmanga thumal ei siem threnkhathai chu inang, inawi, inba, inbâi, inbàn, inban, inbarh, inbât, inbauh, inbâu khat, inbaw, inbawk, inbawl (rong inbawl), inbawr, inbeng, inbengberep, inbei, inbel, inbèm, inben, inbiek, inbiekruk, inbiel, inbol inbom, inbor, inbu, inbûk, inbuk, inbul, inbûm, inbun, inbûr, inbur, inbuon, inbuotsai, inchang, inchai, inchâk, inchal delh, incham, inchàn, inchapchar, inchat, inchawi, inchawm, inchawn, inchei, inchêk, inchek, inchel, inchemhar lak, inchèn, inchen, inchêp, incher, inching, inchik, inchîl, incho, inchok, inchong, inchom, inchor, inchot, inchu, inchûk, inchuk, inchûl, inchum, indang, indaih, indam, indan, indap, indar, indawha, indawi, indawk, indawm, indawn, indawp, indawr, indawt, indeng, indel, indem, indên, indêp, indep, inder, indêt, indêusaw, indi, inding, indik, indîl, indin, indîp, indîr, indit, indo indoi, indok, indol, indom, indon, indot, indu, induong, indur, inel, inen, inep, iner, infân, infar, infawk, infawn, infawp, infie, infiel, infiem, infin, infui, infûk, infun, infuol, inhai, inhâk, inhak, inhal, inhap, inhawi, inhawk, inhawmthaw, inhawr khawm, inhoithaw, inhêk, inhèl, inhêm, inhen, inher, inhlan, inhlap, inhlem, inhliem, inhîk, inhîp, inhlîp, inhlip, inhmang, inhmangai, inhmai tuo, inhmaton, inhmakhal, inhme, inhmei, inhmelhriet, inhmelmak, inhmu thiem/thiem lo, inhnai, inhnâk, inhnar, inhnâr, inhnawchep, inhnawk, inhnawm, inhnem, inhnît, inhnok, inhnon, inhnot, inhnu, inhoi/ti, inhoi thaw, inhok, inhong, inhrakei, inhram, inhran (inhrang), inhraw, inhrawk, inhrawl, inhrawm, inhrawt, inhre (suok,thiem) inhrêng, inhrêk, inhrem, inhrên, inhrêu, inhriel, inhriem, inhriet, inhriettir, inhril, inhro, inhrol, inhrom, inhron, inhrosa, inhru/hruk, inhruoi, inhruol, inhûi, inhûk, inhul, inhumru, inhup, inhuphur, in-iel, in-iem, inîp, in-ir, inkal, inkam, inkan, inkâp, inkap zût, inkâr, inkarthlak, inkar thel, inkau, inkawng, inkawi, inkawkal, inkawn, inkei, inken, inkêp, inkeu, inkhang, inkhai, inkhak, inkhal, inkhâm, inkhawm, inkhang, inkhan/lo, inkhâp, inkhap, inkhar, inkhât, inkhè, inkhêng, inkhel, inkher, inkhi, inkhing, inkhul, inkhuongruol, inkhuokhir, inkhuol tehlem, inkhum, inkhup, inkhur, inko, inkon, inkop, inkot, inkuo, inkuoi, inkuol, inkul, inkûm, inkungkei, inkur inkuk, inla bing, inla hlei, inla lawn, inlai, inlak hran, inlak lien, inlak vung, inlal, inlang, inlam, inlap, inlâr, inlau, inlaw, inlawng, inlawm, inlawn, inlawt, inle, inlekhal/thal, inlek,inlekkaw, inlet, inlemchang, inlepse, inling, inli, inlik, inlir, inlung, inluk, inlukhup, inlu lak, inlu ling, inlusu, inmai, inmâk, inman, inmel, inmil, inmit, inmuolvom, inmu le ar, innang, innang ching, innawt, innei, innêl, innêp, inngai, inngai bel, inngai hlu, inngai hnuoi, inngaina, inngai sang, inngai sie, inngai tlawm, inngaituo, inngai sie, inngak, inngam, inngansie, inngawk, innghak, inngei, inngêk, innghirngho, inngur, inno, innong, innok, innon, innor, innot, innui, innufa, innupa, inpafa, inpak, inhlaw, inhlawfa, inpawngnek, inpawl, inpol, inpei, inpe, inpêk, inpengtuo inpenparh, inper, inpêr, inpersan, inpet, inphà, inpha hman, inphahnuoi, inphai, inphal, inphan, inphàn, inphâr, inphat, inphaw, inphi, inphier, inphiel, inphil, inphin, inphir, inphit, inphît, inphon, inpom, inpom chilh, inphû, inphûm, inphun, inphur, inphut, inping, inpom, inpot, inpuk, inpuktir, inpum, inpumbil, inpumkhat, inpumpek, inpun, inpung, inpur, inputu, inrang, inrak, inrâk, inràl, inral en, inram, inrapthliek, inràu, inrawi, inrawp, inrawn, inrawt, inrel, inrem, inren, inrep, inret, inrêu, inri, inriem (khum), inrieng, inrieu, inring, inrik, inrik, inril, inrim, inrip, inro, inrok, inrol, inrom, inrop, inru, inrui, inruk, inrul, inrûm, inrum, inrûn, inruolcham/rem, inruohmang, inruom, inruot, inrût, insâng, insangbung, insang mar, insai, insai sa, insap, insa seng, insât, insawi, insawi zoi, insawk, insawp, insiek, insiem, insiem siet, insiem danglam, insieng, insier, insiet, insik, insil, insim, insingsa, insîr, insit,, inso, insok, insom, inson, insop, insor, insu, insui, insuk, insulpel, insûm, insut, intai, intâng, intak, intâl, intal, intâm, intan, intar, intat ngei, intekem, intel, intem, inten, intêp, inter, intet, inthang, inthak, inthal, intham, inthap, inthar, inthat, inthaw, inthawi, inthawl, inthawp, inthawt, inthè, inthel, inthem, inthên, inthêp, inther, inthi, inthiel, inthiem, inthien, inthieng, inthier fihlim, inthîk inthim, inthin, inthîp, inthir, inthla, inthlada, inthla dul, inthlahrung, inthlang, inthlan, inthlau, inthlawp, inthli, inthlim, inthlit, inthlo, inthlong, inthlop, inthlor, inthlung, inthluong (inthluon), inthlut, inthrathren, inthrang, inthrâl, inthrâm, inthrâp, inthre, inthrì, inthril, inthrîn, inthro (thral inthro), inthrok, inthrul, inthrum, inthrung, inthruoi, inthruom, inthruong, inthuok, inthuom, inti, intiltip, intîm, intin (tuo), intir, intit, intivei, intlong, intlok, intlon, intlung, intluk, intlun, intlur, intodel, intong, intoi, intok, intol, intom, intu, intui, intuithlar, intung, intuk, intuklut, intul, intum, intûn, intuo, intuoi, intuok, intuol vuok, intuom, intuorpui, intûr, inturh, intra, intrai, intrâm, intran, intring, intron, intrum, innui, innuoi, inung, inuire, inuk, inul, inup, inur, inût, inunau, inuoi, inuok, invai, invak, inval, invâm, invap, invau, invè, invêng, inveng, invet, inving, invîn, invir, invit, invo, invong, invoi, invom (in tum suok), invot, invûng, invui, invul, invûm, invuong, invuok, invuol, invur, invut, inza, inzang, inzak, inzàl, inzal (zam-inzal) inzàm, inzâm, inzâp, inzap, inzâr, inzar buoi, inzat, inzei, inzel, inzem, inzen, inzêp, inzep, inzi, inzie, inziek, inziel, inziet, inzing, inzil, inzin, inzir, inzo, inzong, inzom, inzor, inzui, inzum, inzun, inzuom, inzuot, inzût le a dang dang hai an nih.
Hieng neka tam hman hi thu hmakhala causative verb siemtu ‘insuk’ amanih ‘inti’ ti le a dang dang hmangin verb ei siem a, chuong thumala chun ‘na’ belin thu mal tin deuthawah noun ei siem thei bok. Entirnan verbs insukfel, insukvar, insukfai, insukthienghlim, insuklawm, insukhlim le a dang dang ei siem treuh thei bakah chuong thumala chun ‘na’ belin noun insukhlimna, insukthienghlimna, insukbuoina, insuksietna, insuklawmna, insukporchena le a dang dang siem treuh thei a nih. Chuleiin, hmabeta ‘in’ hmang le hnung beta ‘na’ bel hi Hmar trong serna faktawri ropui tak a nih ti inla, khel ei hril ka ring nawh.
Grammar a sukchingpen dan
Hmar trong ziek sukharsatu, sukharsatu a ni ti khom ei hriet naw le ei la sui chieng ngai naw nia inlang chu hieng ‘in’ a intran thu mal hai hi noun amani pronoun amani leh ei hmang kop pha a hmaa pronoun khan a zuitu thumala ‘in’ a ‘n’ chau kha a va lak hlak a. Chu chu khaw lai am kop tang a ta? Ei hriet tah angin, pronoun, hming aiawtua ei hmang chu a, an, i, in, ka, kan, ei, min a nih. A fe. Ei fe. I fe. In fe. An fe. Ka fe. Kan fe. Ei fe. Hi pronoun hai le a hnung zuitu thumal ‘in’ a intran ei hmang zom pha leh a lam inhoi zawngin hieng hin ei ti hlak:
Hi taka ‘an’ hmasa hi pronoun-a ‘an’ (they, theirs) pangngai ni loin singular third person a ‘a’ le a zuitu thumal intranna ‘in’ a mi kha ‘i’ banin ‘n’ chauh a va lak a, a+n, pronoun le verb insiemna thu bul inbel khawm a nih. A dota ‘in’ hi pronoun-a ‘in’ (yours) ni loin singular second person-a ‘i’ le a zuitu verb insiemna thu bul ‘in’ a mi ‘n’ chauh a va lak a nih. A pathumna, ‘kan’ ti khom hi pronoun-a ‘kan’ ( we, ours) tina ni loin first person singular ‘ka’ in a hmaa zuitu verb siemna thu bul ‘in’ a inthoka ‘i’ bana ‘n’ chauh a va lak, ei lam kop a nih. Zawna poimaw ei hmaa umhai chu:
(1) Hieng an, in, kan tihai hi a hmaa thumal leh ei ziek kop dim a ni, ziek kop lo ding? Ziek kop ding lo ni tah inla, iem a san?
(2) Thlûk sei ei pek dim a ni, an naw leh an inkarah apostrophe ei thlak lem ding? Tuta ei hmang dan chu a threnin thluk sei ei pek a, a threnin ieng khom pe loin a hranin an, in, kan tiin ei ziek top a. Hmar Baibul (Delhi Version) a chu hieng ang thil reng reng hi thluk sei pe loin, thu pahni lak kopa a lamtawi a ni leiin a karah apostrophe a’n, i’n, ka’n tiin kan sie a, a hran vonga ziek dingin kan sukthluk bok. Amiruokchu, editing zo tawm trêpa sukthluk a ni leiin a threnah hmang hman a na, siem thrat hman lo tam tak a la um bok.
(3) Hi hi Grammar ei siem pha leh a hmingah ieng am inbuk ei ta?
Hi thu hi mani senga fimkhur taka ei bi le ngaituo seng theina dingin entirna iemani zat a hnuoia hin sie a nih. Hi taka hin a hmaa ei hril sa lo ‘an’ dang, a+ni a a tawpa ‘i’ bana siem dam, ‘lan’ ti, (la+in) dam, ‘min’ (mi+in) khom a thrang sa.
AN (A+IN):
even as logic is the grammar of reason.
- Richard C. Trench
Tuta trum chu Hmar tronga thu mal hrang siemna dinga faktawri poimaw thuhmabet (prefix) le thuhnungbeta (Suffix) thrang, kongkhata chu Hmar trong ziek sukharsatu le Grammar dan sukchingpentu ni bok ‘IN’ ti hih ei inbilchilpui ding a nih. Chu le inruol chun, iengtin am hi harsatna hi ei inthiel ding a na ti khom ei ngaituo sa bok nuom a um.
Thu mal hmaah ‘in’ belin thu mal dang tam tak ei siem a. Saptronga khom hmakhalah ‘in’ hmanga incapable, inaccurate, inactive le a dang dang an siem ang hi a nih. Ei trong le Saptrong inang nawna ruok chu, eini chun ‘in’ chauh hmakhalah ei hmang laiin anni chun ‘im, il, ir le un’ tihai hi hmangin thu mal an siem a, chuleiin impossible, immovable, illegal, irregular, unacceptable ti hai le a dang dang an hung ser a nih.
Thu mal siemtu faktawri
‘In’ hmakhala hmanga thumal ei siem threnkhathai chu inang, inawi, inba, inbâi, inbàn, inban, inbarh, inbât, inbauh, inbâu khat, inbaw, inbawk, inbawl (rong inbawl), inbawr, inbeng, inbengberep, inbei, inbel, inbèm, inben, inbiek, inbiekruk, inbiel, inbol inbom, inbor, inbu, inbûk, inbuk, inbul, inbûm, inbun, inbûr, inbur, inbuon, inbuotsai, inchang, inchai, inchâk, inchal delh, incham, inchàn, inchapchar, inchat, inchawi, inchawm, inchawn, inchei, inchêk, inchek, inchel, inchemhar lak, inchèn, inchen, inchêp, incher, inching, inchik, inchîl, incho, inchok, inchong, inchom, inchor, inchot, inchu, inchûk, inchuk, inchûl, inchum, indang, indaih, indam, indan, indap, indar, indawha, indawi, indawk, indawm, indawn, indawp, indawr, indawt, indeng, indel, indem, indên, indêp, indep, inder, indêt, indêusaw, indi, inding, indik, indîl, indin, indîp, indîr, indit, indo indoi, indok, indol, indom, indon, indot, indu, induong, indur, inel, inen, inep, iner, infân, infar, infawk, infawn, infawp, infie, infiel, infiem, infin, infui, infûk, infun, infuol, inhai, inhâk, inhak, inhal, inhap, inhawi, inhawk, inhawmthaw, inhawr khawm, inhoithaw, inhêk, inhèl, inhêm, inhen, inher, inhlan, inhlap, inhlem, inhliem, inhîk, inhîp, inhlîp, inhlip, inhmang, inhmangai, inhmai tuo, inhmaton, inhmakhal, inhme, inhmei, inhmelhriet, inhmelmak, inhmu thiem/thiem lo, inhnai, inhnâk, inhnar, inhnâr, inhnawchep, inhnawk, inhnawm, inhnem, inhnît, inhnok, inhnon, inhnot, inhnu, inhoi/ti, inhoi thaw, inhok, inhong, inhrakei, inhram, inhran (inhrang), inhraw, inhrawk, inhrawl, inhrawm, inhrawt, inhre (suok,thiem) inhrêng, inhrêk, inhrem, inhrên, inhrêu, inhriel, inhriem, inhriet, inhriettir, inhril, inhro, inhrol, inhrom, inhron, inhrosa, inhru/hruk, inhruoi, inhruol, inhûi, inhûk, inhul, inhumru, inhup, inhuphur, in-iel, in-iem, inîp, in-ir, inkal, inkam, inkan, inkâp, inkap zût, inkâr, inkarthlak, inkar thel, inkau, inkawng, inkawi, inkawkal, inkawn, inkei, inken, inkêp, inkeu, inkhang, inkhai, inkhak, inkhal, inkhâm, inkhawm, inkhang, inkhan/lo, inkhâp, inkhap, inkhar, inkhât, inkhè, inkhêng, inkhel, inkher, inkhi, inkhing, inkhul, inkhuongruol, inkhuokhir, inkhuol tehlem, inkhum, inkhup, inkhur, inko, inkon, inkop, inkot, inkuo, inkuoi, inkuol, inkul, inkûm, inkungkei, inkur inkuk, inla bing, inla hlei, inla lawn, inlai, inlak hran, inlak lien, inlak vung, inlal, inlang, inlam, inlap, inlâr, inlau, inlaw, inlawng, inlawm, inlawn, inlawt, inle, inlekhal/thal, inlek,inlekkaw, inlet, inlemchang, inlepse, inling, inli, inlik, inlir, inlung, inluk, inlukhup, inlu lak, inlu ling, inlusu, inmai, inmâk, inman, inmel, inmil, inmit, inmuolvom, inmu le ar, innang, innang ching, innawt, innei, innêl, innêp, inngai, inngai bel, inngai hlu, inngai hnuoi, inngaina, inngai sang, inngai sie, inngai tlawm, inngaituo, inngai sie, inngak, inngam, inngansie, inngawk, innghak, inngei, inngêk, innghirngho, inngur, inno, innong, innok, innon, innor, innot, innui, innufa, innupa, inpafa, inpak, inhlaw, inhlawfa, inpawngnek, inpawl, inpol, inpei, inpe, inpêk, inpengtuo inpenparh, inper, inpêr, inpersan, inpet, inphà, inpha hman, inphahnuoi, inphai, inphal, inphan, inphàn, inphâr, inphat, inphaw, inphi, inphier, inphiel, inphil, inphin, inphir, inphit, inphît, inphon, inpom, inpom chilh, inphû, inphûm, inphun, inphur, inphut, inping, inpom, inpot, inpuk, inpuktir, inpum, inpumbil, inpumkhat, inpumpek, inpun, inpung, inpur, inputu, inrang, inrak, inrâk, inràl, inral en, inram, inrapthliek, inràu, inrawi, inrawp, inrawn, inrawt, inrel, inrem, inren, inrep, inret, inrêu, inri, inriem (khum), inrieng, inrieu, inring, inrik, inrik, inril, inrim, inrip, inro, inrok, inrol, inrom, inrop, inru, inrui, inruk, inrul, inrûm, inrum, inrûn, inruolcham/rem, inruohmang, inruom, inruot, inrût, insâng, insangbung, insang mar, insai, insai sa, insap, insa seng, insât, insawi, insawi zoi, insawk, insawp, insiek, insiem, insiem siet, insiem danglam, insieng, insier, insiet, insik, insil, insim, insingsa, insîr, insit,, inso, insok, insom, inson, insop, insor, insu, insui, insuk, insulpel, insûm, insut, intai, intâng, intak, intâl, intal, intâm, intan, intar, intat ngei, intekem, intel, intem, inten, intêp, inter, intet, inthang, inthak, inthal, intham, inthap, inthar, inthat, inthaw, inthawi, inthawl, inthawp, inthawt, inthè, inthel, inthem, inthên, inthêp, inther, inthi, inthiel, inthiem, inthien, inthieng, inthier fihlim, inthîk inthim, inthin, inthîp, inthir, inthla, inthlada, inthla dul, inthlahrung, inthlang, inthlan, inthlau, inthlawp, inthli, inthlim, inthlit, inthlo, inthlong, inthlop, inthlor, inthlung, inthluong (inthluon), inthlut, inthrathren, inthrang, inthrâl, inthrâm, inthrâp, inthre, inthrì, inthril, inthrîn, inthro (thral inthro), inthrok, inthrul, inthrum, inthrung, inthruoi, inthruom, inthruong, inthuok, inthuom, inti, intiltip, intîm, intin (tuo), intir, intit, intivei, intlong, intlok, intlon, intlung, intluk, intlun, intlur, intodel, intong, intoi, intok, intol, intom, intu, intui, intuithlar, intung, intuk, intuklut, intul, intum, intûn, intuo, intuoi, intuok, intuol vuok, intuom, intuorpui, intûr, inturh, intra, intrai, intrâm, intran, intring, intron, intrum, innui, innuoi, inung, inuire, inuk, inul, inup, inur, inût, inunau, inuoi, inuok, invai, invak, inval, invâm, invap, invau, invè, invêng, inveng, invet, inving, invîn, invir, invit, invo, invong, invoi, invom (in tum suok), invot, invûng, invui, invul, invûm, invuong, invuok, invuol, invur, invut, inza, inzang, inzak, inzàl, inzal (zam-inzal) inzàm, inzâm, inzâp, inzap, inzâr, inzar buoi, inzat, inzei, inzel, inzem, inzen, inzêp, inzep, inzi, inzie, inziek, inziel, inziet, inzing, inzil, inzin, inzir, inzo, inzong, inzom, inzor, inzui, inzum, inzun, inzuom, inzuot, inzût le a dang dang hai an nih.
Hieng neka tam hman hi thu hmakhala causative verb siemtu ‘insuk’ amanih ‘inti’ ti le a dang dang hmangin verb ei siem a, chuong thumala chun ‘na’ belin thu mal tin deuthawah noun ei siem thei bok. Entirnan verbs insukfel, insukvar, insukfai, insukthienghlim, insuklawm, insukhlim le a dang dang ei siem treuh thei bakah chuong thumala chun ‘na’ belin noun insukhlimna, insukthienghlimna, insukbuoina, insuksietna, insuklawmna, insukporchena le a dang dang siem treuh thei a nih. Chuleiin, hmabeta ‘in’ hmang le hnung beta ‘na’ bel hi Hmar trong serna faktawri ropui tak a nih ti inla, khel ei hril ka ring nawh.
Grammar a sukchingpen dan
Hmar trong ziek sukharsatu, sukharsatu a ni ti khom ei hriet naw le ei la sui chieng ngai naw nia inlang chu hieng ‘in’ a intran thu mal hai hi noun amani pronoun amani leh ei hmang kop pha a hmaa pronoun khan a zuitu thumala ‘in’ a ‘n’ chau kha a va lak hlak a. Chu chu khaw lai am kop tang a ta? Ei hriet tah angin, pronoun, hming aiawtua ei hmang chu a, an, i, in, ka, kan, ei, min a nih. A fe. Ei fe. I fe. In fe. An fe. Ka fe. Kan fe. Ei fe. Hi pronoun hai le a hnung zuitu thumal ‘in’ a intran ei hmang zom pha leh a lam inhoi zawngin hieng hin ei ti hlak:
- A thilthaw chu a’n thiem (a+ inthiem) reng reng am?
- In thilthaw chu in inthiem reng reng am?
- I thilthaw chu i’n thiem (i+inthiem) reng reng am?
- In thilthaw chu in inthiem reng reng am?
- Ka thilthaw chu ka’n thiem (ka+inthiem) naw ngei.
- Kan thilthaw chu kan inthiem naw ngei.
- Ei thilthaw chu ei inthiem naw ngei.
- Min (mi+in) an mi’n thiem naw hle.
Hi taka ‘an’ hmasa hi pronoun-a ‘an’ (they, theirs) pangngai ni loin singular third person a ‘a’ le a zuitu thumal intranna ‘in’ a mi kha ‘i’ banin ‘n’ chauh a va lak a, a+n, pronoun le verb insiemna thu bul inbel khawm a nih. A dota ‘in’ hi pronoun-a ‘in’ (yours) ni loin singular second person-a ‘i’ le a zuitu verb insiemna thu bul ‘in’ a mi ‘n’ chauh a va lak a nih. A pathumna, ‘kan’ ti khom hi pronoun-a ‘kan’ ( we, ours) tina ni loin first person singular ‘ka’ in a hmaa zuitu verb siemna thu bul ‘in’ a inthoka ‘i’ bana ‘n’ chauh a va lak, ei lam kop a nih. Zawna poimaw ei hmaa umhai chu:
(1) Hieng an, in, kan tihai hi a hmaa thumal leh ei ziek kop dim a ni, ziek kop lo ding? Ziek kop ding lo ni tah inla, iem a san?
(2) Thlûk sei ei pek dim a ni, an naw leh an inkarah apostrophe ei thlak lem ding? Tuta ei hmang dan chu a threnin thluk sei ei pek a, a threnin ieng khom pe loin a hranin an, in, kan tiin ei ziek top a. Hmar Baibul (Delhi Version) a chu hieng ang thil reng reng hi thluk sei pe loin, thu pahni lak kopa a lamtawi a ni leiin a karah apostrophe a’n, i’n, ka’n tiin kan sie a, a hran vonga ziek dingin kan sukthluk bok. Amiruokchu, editing zo tawm trêpa sukthluk a ni leiin a threnah hmang hman a na, siem thrat hman lo tam tak a la um bok.
(3) Hi hi Grammar ei siem pha leh a hmingah ieng am inbuk ei ta?
Hi thu hi mani senga fimkhur taka ei bi le ngaituo seng theina dingin entirna iemani zat a hnuoia hin sie a nih. Hi taka hin a hmaa ei hril sa lo ‘an’ dang, a+ni a a tawpa ‘i’ bana siem dam, ‘lan’ ti, (la+in) dam, ‘min’ (mi+in) khom a thrang sa.
AN (A+IN):
- I mi don ding a’n leiin ( a+ni) leiin ka hlim.
- Ka sir a’n phet (a+inphet) ngai nawh.
- Nangma an’ thok (a+inthok) ngei ni raw se.
- Hnam dang mi ka’n ngaizawngpui (ka +inngaizawngpui) el chu lungrilin ka’n thiem naw (ka+inthiem naw) a, ka’n zak (ka+inzak) a, ka’n thlahrung (ka+inthlahrung), chang suol k’an lau (ka+inlau) a, sienkhom k’an thla (ka+inthla) ngam si nawh.
- I hmel i’n hmutir (i+inhmutir) reng reng ding an (a+ni) nawh.
- I’n zak (i+inzak) hlol naw a nel (ni+el) maw?
- Hi hi i’n thawtir (i+inthawtir) chun i’n ditpui (i+inditpui) tina ning a tih.
- Ei ramsuok ding chu i’n zo (i+inzo) ta?
- In la’n pei (la+inpei) naw zing a ni?
- Kan la’n zo (la+inzo) fel naw a nih.
- A la’n hma (la+inhma) taluo.
- Ei l’an zo (la+inzo) hman naw a ni hih.
- An la’n hman (la+inhman) hri naw a nih.
- I mawina mi’n hmutir (mi+inhmutir) rawh.
- Hmelma’n (hmelma+in) an mi’n huol (mi+inhuol) khum.
- Ka’n dikna (ka+indikna) phuin thiem mi’n chang (mi+inchang) rawh.
- Mi’n (mi+in) an tia chu mi’n phatsan (mi+inphatsan) naw rawh.
###
No comments :
Post a Comment