Search


Jun 9, 2018

Tisa le Taksa (Sarx)


Thuthlung Thara hin Hebrai tronga ‘basar’ an ti, Grik tronga ‘sarx’ ti-a an inlet, eini rawiin ‘tisa/taksa’ ti-a inpol nuoia ei inlet hi voi 147 chuong a um a, chuong laia voi 91 chu Paula lekhathona hai ei hmuh. A hmang inrim el khom ni loin, umzie thrienga a hmangna a um lei le Saptronga inlettu tam takin KJV-a an trong hmang “flesh” chuh rem le rem loa hmang tum pawl an um leiin insêlna a suktam a. Thuthlung Thar innghatna ban poimawhai laia pakhat a ni si leiin, ngaiven a hlaw naw thei nawh. Zo hnathlakhai lai hin tisa le taksa indanglamna thlier loa taksa ti vonga inlet le hmang ei tam lem ka ring a, a poi khop el.

Johan chun bawsietna leia mihriem tlûkna tungding nawk dinga chatuon Pathien remruot chu, Ama Pathien ngei, Naupa nina hluo a, mihriem taksa puta mihriema hung inchang a, intlanna sin a hung thaw a nizie thu hrilin, “THU chu ‘taksain’ a hung inchang a” tiin a ziek a (Joh 1:14-DV)). Chu chu KJV-a chun “And the Word was made flesh” tiin an inlet a. Hi taka “flesh” ti-a an inlet Grik thu mal “sarx” hin umzie thlungpui panga vel a nei a, chuonghai chu a bat batin hang hril ei tih.

Pakhatna, mihriem amanih, rù le châng tuomtu taksa (flesh) a nih. Entirna fie tak chu 1 Korinth 15:39 a, “Taksa po po hi an inang vong nawh: mihriem taksa a dang a, ran taksa a dang a, vate taksa a dang a, nga taksa a dang” ti-a kha a nih. Efesi 2:11; Kolosa 2:13 le Galati 6:13 a khom a chuong. BSI/BFW suta chun ‘taksa’ ti loin ‘tisa’ an ti daih!

Pahnina, mihriem taksa pumpui, sakruong (body) ti kawkin Paulan a hmang bok. 2 Korinth 7:1-a “Dittakhai, chu thutiem chu ei nei leiin ei taksa le thlarau sukporche thei taphot laka chun invong thienghlimin, Pathien trina tieng thienghlim famkim ni tum ei tiu” ti a ziek hi entirna fie tak a nih. Chun, 1 Korinth 5:5; 6:16; 2 Korinth 12:7; Galati 4:13; Efesi 5:31 a hai khom a um. BSI/BFW suta chun hi taka khom hin ‘taksa’ hmang loin ‘tisa’ bok an hmang.

Pathumna, hmun tam lema ruok chu ‘sarx’ ti hih huop zau lemin, mihriem taphot kawkin a hmang. 1 Korinth 1:28-29 a, “Thil um ta sahai chu ieng khom loa a siemna dingin hi khawvela thil hnuoihnung le hmusitum le thil um lohai chenin a thlang bok a nih, Pathien hmaah tu khom an uong thei nawna dingin” ti-a ‘tu khom’ ti-a inlet hi ‘sarx’ a nih. Chuong ang bokin, Rom 3:20-a “Chuleiin, Dan zawm thrat leia Pathien hmaa thiem chang phak tu khom an um nawh” ti-a ‘tu khom’ ti le Galati 1:16; 2:16 le 1 Korinth 1:29 a “tu khom” tihai khom hi a ni vong.

Palina, taksa tienga mihriem inlaichinna le inzomna tieng hrilnain a hmang bok a. 1 Korinth 10:18 a chun thisena a chi inzompui Israelhai ngirhmun a hrilnaah “kata sarka” ti a hmang a, chu chu taksa tienga Israelhai amanih piengna tienga Israelhai[1] tina a nih. BSI sut (2016)-in, “Taksa tienga Israelhai” ti-a a thlak tah laiin, BFW sut (2002) le Lal Thiempu Dr. Lalrosem sut Hmar Standard Version (2014) chun “Tisa tienga Israelhai...” tiin an la sie zing.

Hmar tronga Baibul inlettuhai kawpi tak, Mizo (Lushai) O.V. Reference-ah “Tisa lama Israelho” a la ti zing laiin, Mizo (Lushai) C.L.Redited (2005) chun “Pianna lama Israelte..” tiin, “kata sarka” ti umzie phurin an sie tah thung. Rom 11:14-a “..ka chipuihai ka’n thiktir cheu a nih, a thren bêk ka sandam theina dingin” ti-a ‘ka chipuihai’ ti khom hi a nih.

Pangana, Thuthlung Thara hin Paulan umzie thrieng neiin a hung hmang a. Pakhat chu mihriem taksa pangngai kawkin a hmang a. A dang chu Pathien ditzawng le inkal, mihriem taksaa kop tlat ni si, kuta them thei ni lo, tisa thil ei ti, châkna le inhnarna chi tinreng, Edena inthoka a cham lo a cham loa hringnun tawm lêngtu, ‘tisa’ ti-a ei ko hi a nih. ‘Tisa’ ti trongkam hi Kristien sakhuo a hung lut hma chun Hmar trong thu le hla hluiah hmu ding a um nawh. Lusei trong ruok chun an lo nei naw a ni khomin, Baibul an hung inlet khan an hung ser fawm ni mei a ta, chu chu Hmar tronga Baibul inlet hmasatuhai khan an hung lak sawng pei le Lusei tronga Baibul inlettuhaiin a hmangna indik ni-a an lo hriet dana an lo hmang karthlak ang chara Hmar tronga Baibul inlettuhai khoma an lo kawpi ve leiin, ‘tisa’ ti trongkam hi Hmar trongah a luong lut a, Zo hnathlak danghai Baibul ka kola chun ‘taksa’ ti vong an hmang niin ka hriet.

Hriet fie ngai nia ka hriet pakhat chuh, Lusei tronga ‘ti’ ti hih Hmar trong chun ‘tak/taksa’ ti a ni a, “A ti chauh ka duh” ti chu Hmar trongin “A tak/taksa chauh ka dit” tina a nih. ‘Ti’ ah ‘sa’ bela “A tisa chauh ka duh/ A tisa chauh ka dit” ti chun umzie a nei nawh. Lusei tronga ‘ti’ hrilfiena chu tisa, ruh ni lo, vun ni lo, ruh le vun inkara mi, sa thra le “taksa” hrilfiena chu ruangam, kutke tel lo, pumrua (Zoṭawng Dictionary- Ralte Brothers, 1997) a nih. Hi taka inthok hin Lusei tronga ‘tisa/taksa’ an hmang dan le Hmar tronga ei hmang dan hi a lo inang chie nawh ti hmu thei a nih. Hi lei hin “Thu chu tisaah a lo chang a” ti hih Lusei trong chun indik thei sien khom, Hmar tronga “Thu chu tisaah a hung inchang a” ti ve chuh indik thei dĕr lo a nih. A san chu a hnuoia hin ei hril pei ding a nih.

Paulan ‘tisa’ a hmangna chieng êm ĕm chu tlûkna leia mihriem ngirhmun, suol kai taksa put, tisa mi a ni leia Pathien le inzom thei ta lo a nina chu a nih. Galati 5:16-21 a chun, “..thlarauah um unla, tisa chakna suol chu suklawm da’l in tih. Tisa nuomzawng chun thlarau tieng thil a kal tlat a, Thlarau hlakin tisa tieng thil a kal tlat bok a, an inkal ton tlat leiin in thaw nuom khom in thaw thei naw hlak a nih...Tisa mihai thaw hlak chu chieng takin inngaina suol hai, inthieng nawna hai, pawr taka chetna hai, milim biekna hai, dawithiemna hai, innghirnghona hai, inthîkna hai, lungturûk insuona hai, mani hmasielna hai, inngei nawna hai, pawl hranga inkei bingna hai, inhnarna hai, zu rui ching hai, risiea inrui pawr ching hai le chuong ang thil thaw hlak hai chu an nih. Chuong mihai chun Pathien ram hluo top naw ni hai ti ka hril ang cheu khan ka hril non nawk chêu a nih” ti-a a ziek bakah Rom 8: 1-17 ah chieng takin a ziek bok. Hi hi Paulan ama hun laia a daihriet phak china a hmu dan a ziek a ni a, a chieng thawkhat a, sienkhom hrilfiena kimchanga ngai ding ruok chu a ni nawh. Mani nun sengah kong hrang hrangin tisa hin zierang a’n suo zing a nih.

Saptronga a ngielngana inlet dit pawl, KJV le a tehruoihai chun a rem le rem naw thu dawn loa ‘sarx’ thu mal hi ‘flesh’ ti-a inlet vong an dit a. Sienkhom, umzie hrang hrang kawka hmangna a tam leiin, inlettu hrang hrangin Paula inkawktir dan ni-a an hriet ang sengin trongkam an hmang a. Hi lekha ka ziek laia Saptronga Baibul inlâr tak NIV inlettuhai chun ‘flesh’ ti bâkah trongkam hrang hrang 28 an hmang a. Huoisen taka tronglamkei thar an hmang pakhat chu ‘sinful nature’ ti a ni a, chu chun soisel a hlaw nasa hle. Chik taka ei sui ruok chun ‘tisa’ ti leh hin an inzawl hle a hoi. Fîr taka inlet chun ‘suol kai taksa’ ti ding ni awm tak a nih. Davida’n, “Ka nu sunga ka’n sieng laiin, Suol sa hrima von ka ni a, Ngai ta, suol saa pieng ka nih” (Sam 51:5) a ti ngirhmun leh khom inzawlna an nei a hoi. A nu suol thu a hril naw a, mihriem chi inthla sawng peia kop le kai suol chu a rochung ve pei a ni thu lem a nih a hril.

Paula chun hnuoi taksa hmon thei hi hmon thei lo thlarau taksaa kei tho a ni ding thu a hril (1 Kor 15: 42-49) bakah ‘tisa le thisenin Pathien ram a hluo thei naw thu’ a hril zom nghal bok a. Chu umzie chu, hnuoi taksa hi sukdanglama umin, van taksa a la put ding tina a nih. ‘Tisa’ ti ruok chu hnuoi thil le inzom a ni leiin thonawkna ni-ah hmun a chang ta nawh ni ngei a ta, Paula lekhathonah hmu ding a um nawh. Chuleiin, “Thu chu tisaah a hung inchang a” ti-a ei inlet hin Pathien poi nasa takin ei tawk thei a nih. Tisaa hung inchang tak tak ni sien, Setan lawmzawng tak a thaw ning a ta, thonawknaah thrang thei nawng a ta, tu khom sandam ni thei naw ni hai. THU chu mihriem taksa putin a hung inlang lem a nih.

(June 9, 2018; Delhi)

[1] BSI -Mizo (Lushai)-C.L.Reedited, 2005-Pianna lama Israelte hi..p.279; NRSV footnote-ah “Israel according to the flesh”

###

No comments :