Search


Apr 17, 2015

Trong Hmang Dik (Lesson Sawmpathumna)


MUONGLEI

Pielral nisa ka lungrilah a hung var tah,
Ka thla muongleia kal chawiin,
Ka rinumna lawmnan a hung pâr,
Pa thununna ka tuor muolsuo zovin


tiin Pastor Thangngur chun thununna chu tuor laiin rinum hle sien khom a tawpah a ra a thlumzie thu, ringnaa hringnun lampuia inzintuhai hlapui ding a phuok a. Hi hla mawina le ropuina chu maksanin thumal pakhat a hmang chauh ei thlûr bing ding a nih.

Ei hlabu buotsaituhai hi Hmar trong an thiem tawk naw lei le an fimkhur tawk naw lei amani ding, hi hla tlar hnina hi “Ka thlamuong leia kal chawiin” tiin an mi siepek a, trong hmang thua khap suol ngai lo Thangngur kha an inkhap suoltir a, a hril tum an inkap threltir duoi a nih. Hi thu hi ka ziek a, kohran magazine le chanchinbu hrang hrangah an insuo a, an mi hung sel tlier tlier a. Thu indik chu saihlum anga innge thei lo a ni leiin, Independent Kohran Hla Bu sut sawmna (1997) khan chu“Ka thla muongleia kal chawiin” tiin an hung sie indik tah a nih.

‘Muonglei’ ti chu hmun him, tritum a um nawna hmun, hmun ralmuong tina a nih. Pathien thununna tuor muolsuo zoa, pielral nisa, Krista hmangaina varin a lungril inthim a hung elvar hnung chun Thangngur chu thimthama lawn ta loin, Krista lalna ram, hmun ralmuonga chun muong takin kal a chawi a, a rinum tuorna po po khom chu lawmna parin a hung vul suok ta lem a. Hi hla hi a thla a muong leia kal a chawi thu ni loin, Krista angsung, muongna hmun a tlung tak leia hadam taka kal a chawi takzia lem thu a hrilna a nih.

Nairobi (Kenya) a ka um lai, Dr. Rochunga Pudaite film, Beyond The Next Mountain ti an siem lai khan hla an inthrangtir nuom pahnih, Thangngur phuok ‘Pielral Nisa’ le Kamlala phuok ‘Aw Ropuitak, haleluiah’ tihai hi Saptronga inlet dingin an mi hung fiel a. February 15, 1979 khan sak thei dingin ka’n let ve ve a. Ka buoipui tak chu ‘pielral nisa, muongleia kalchawi & Pa thununna’ ti inlet a nih. Kong hrang hranga ka rem kuol hrep hnungin, a tawpah hieng ang hin ka sie tah ringot a:

Heavenly sunshine has dawned on my darkened life.
Walking now with peace in my soul,
My sorrows turned into joyfulness,
As I overcame my Father’s chastening trial.

Hi taka hin ‘pielral nisa’ tak um si, um ta si lo, ‘muongleia kalchawi’ khom um si, um ta si lo a ni bok. Hi hi kalchar dang daih nei, hnam dang tronga an thu le hla, eini tronga inlet a harsatna chu a nih. A ang takin a suok thei nawh. A thra lem amanih a thra naw lemin a suok tei tei. A ngiel a ngana inlet chun ‘pielral nisa’ chu ‘paradise sun’ le ‘muongleia kalchawi’ chu ‘walking in a peaceful soil’ ti ning a ta, nal maw vieu a tih. A nun inthima van var eng mawi hung inzam lut ti zawnga ka sie bakah lungril thlamuong taka kal a chawi takzie zawngin ka sie tah lem a nih. A hnungin a thra lema hang inlet ka tum khomin tu chen hin ka la lel a nih.

Pipu huna ‘muongleia’ an ngai chin chu chi thum a um. Muonglei-1 chu an khaw sung, kula an inhuon sung, râl le sa an hung lut ngam nawna hmun a ni hmasa tak. Muonglei-2 chu an khaw bul hnai, mi ri le ar khuong ri khom hriet phakna, khaw tuikhur umna, nuhmei le naupangin makhata tui an chawi ngamna chin a nih. Tuikhur hi nuhmei inlalna hmuna ngai a ni leiin, ‘Nuhmei varin tuikhur ral a kai nawh’ ti trongkam khom hi an lo ser a nih. Nuhmei hmusitna trongkam ni loin, an thuneina chin hrilna trongkam a nih. Muonglei-3 chu an ram del chin huom sung a nih. Tienlai Israelhai khan an ram del chin sung chauh an Pathien humhimna khomin huop phak dingin an ring leiin, Saula’n Filistinhai rama Davida a hnot zâm trum khan Davida lungkhampui tak chu, “‘Fe la, pathien danghai rong bawl rawh’ tiin Jehova rochung rama ka chanvo hluo ve thei lo dingin voisun hin an mi hnot suok a ni hi” (1 Samuel 26:19) ti chu a ni lem. Israelhai ram del puo tieng, Filistinhai ram a lut char khan Jehova humhimna khom chân tah angin an ngai a nih. Mizorama chenghaiin Vairengte kotsuo an kân chara inthoka an inhumhimna chân ta anga inngaina lungril an nei ang hi a nih.

Davidan ‘muongleia’ a ngai chin chu Israel ram, Jehova humhimna thlain a tuom phaka a ngai chin chu a nih. An hung fe pei a, Davida hun laia an khawpui thar Jerusalemah an inson hnung chun, hmun thienghlim, muongleia an ngai chu a naupa Solomonin Tempul a hung bawlna Zaiawn tlang le a sevel chu a hung ni nawk ta pei a. Babulon sala intang Israelhai khoma sun-zan zoma an thlir, an Jehova inthrungna dinga an ring le pom chu Jerusalem a nih. Chuleiin, “Iengtinam vai ramah kan Zaiawn hla sak lul kan ta!” an ti rêng a ni kha (Sam 137).

Ei thla muong taka a lêng theina, ‘muongleia’ ei ngai hmun chu khaw lai hi’m a na? Pielral nisa varin a sunna hmuna chêngtu chun thlarau rama a muonglei hmun chu a hriet. Chu hmuna chêng chu inhoi a tiin hnuoia um zingin van nun an tem phak a, a rinumna khom lawmnain a hung par suok hlak a nih.

Amiruokchu, chu chu ngaituona le thlarau ram chauh a nih. Chu hmun chaua cheng tumtu, taksaa muonglei hmun ngaisak nawtu chu khuongbai ang char a nih. A hun hma tienga an humhimna ding ngaisak loin khuongbai chu a lâm a lâm a, fak ding a hung tlasam pha leh a taksa a ring a, a kea inthokin a fak tran a, a tawpah a lu a beng thoi a, a riral dêr el ti tienamia ei hril ang char hi a nih. Tisaa muonglei ram le thlaraua muonglei ram hi an inzom tlat ding a nih. Israelhai dam khawsuokna thuruk chu hnam le sakhuo inzomna poimawzie hi an hriet le man fuk chauh ni loa an nuna hringpui hrâm hrâm an tum tlat lei a nih. Hnam a him naw chun sakhuo khom a him thei naw a, hnam a boral ruolin sakhuo khom a bohmang nghal a nih. A thawa thaw loa, a trongtrai inhrât zawnga muonglei ram indin tumtu chun a tawpah thrawngaleivir naw chu sîk ding a nei ngai nawh. Muonglei rama ei ngai indin tum a, ei sum le pai nei sun sun inro phal loa ei deng khawmna, sienkhom keikhawmtu ni loa mi vaw dartu ni si, kohran pawl ram hi, khuongbaia ei insiemna chauh a ni thei el di’m ti dam hi chîk taka inbi a hun ta ngot el. Chem hi a hmangna dinga hmang chun a trangkai hle a, insatna dinga hmang ruok chun sietna hmangruo a hung inchang lem hlauh el a nih.

Taksa rama ei muonglei, mimal le ei hnam ta dinga ral muong hmun, a chongpu nina le neitu chan ei chang theina hmun teh khaw la’m a um a le? Ei khuolzinna vairampur hmun hrang hrang hi ni kher naw nih. India Danpuia Sixth Schedule humhimna khom ni tak tak bok naw nih. Chu humhimna chu Sixth Schedule huom chin puo tieng, entirnan Delhi tlanga dam lem chu hmang thei a ni nawh. Beiseina rama la um, lien lema Zo hnathlakhai po po hmunkhata ei inhuikhawmna ding Greater Zoram amanih, Hmar hnathlakhaiin “Aw kan Hmar ram inthim, tlang dum dur” tia ei sak kûr nguoi khom hi a la ni phak teu nawh. Chu muonglei chu ei hmathlir Political Shangrila chauh ni lemin an lang. Ram lien tak khom nei ta hrim inla, fak le dawna ram intodel le inremna le muongnain ro a relna ram a ni si naw chun muonglei ram a ni tak tak thei nawh. Pathienin mihriem lungrilah chatuon a sie tlat leiin, chatuona ei thlarau hadam taka a chawl theina ding muonglei ram chu rochung tumin ei bei a, sakhaw hrang hrang a pieng pha a nih. Ei tum tak chu ei lungril le thlarauah ‘pielral nisa’ chatuona invartir a, chu var inzam vel muongleia chatuona cheng a nih.

(As revised April 17, 2015, Delhi)

###

No comments :