Search


Jul 8, 2020

Dere Nun


Pathienni, June 28, 2020 suok Hmasawnna Thar-a Rev. Dr. H.M. Songate’n ‘Hilai châng tak hi ka dit’ ti thupuia hmanga artikul a ziek kha ka tiem a, eini kum za kristien intihai hmelhmang le thlalak fie konga phor langna ni-a ka hriet leiin ngainuomum ka ti hle a. Arûka ka lo invoi le lungkhampui, ei thrangmawbawk laia a rŭpui threnkhat, hun sawt taka inthoka ka lo khĕkpui le la khĕkpui zing a ni leiin, a huonga kum tam chetla tah ngeiin tu mitmei khom vêng zo ta loa a hung puong suok ngam hi huoina petu thlarau thruoina le umpuina lei a ni ka ring. Mi lawmzawng hrilpek hi, inpâk derna niin ni naw sien, mi var le hoihawm ni hlawna a ni a, sienkhom mi a siem thra kher nawh. Upahaiin, “Thudik hril le sa zâng kâp a nâ” an lo ti angin, thudik chu ieng anga khain, singkawna (cinchona) tui dawn angin pheng le iniel ngawi ngawiin lem inla khom, damlai sikser invoi ta dingin damna a nih. Lepsĕna (criticism) hi iemani kong zawnga mong inhlǐmna le zaka inkhîkna ni sien khom puitling taka la thiemhai ta ding chun zirtirtu thra a nih.

A la tiem nawhaiin a thuphung an hriet phuor theina dingin a laktawi hang hril inla. (1) Pathien thua inchuktirna mumal le tluontling um si loa ei nuom dan dana hrilfiea sermon ei thlak hi chuh a lo ni naw deuh mama chu a nih. (2) Piengtharna thua kanseling ei thaw dan tam tak hi Pathien thutak leh an inkhuongruol nawh. (3) Suola ngai ei hau taluo a, thralaihai ta dingin hang chêt-chang ngaina a um nawh. (4) Ei revival beisei dan le hmang danin hlimhlopna tieng ngot a awn leiin khuong zaizirin a fe a, lămin ei zo a, simna khop revival, inthlakthlengna tak tak a tlung ngai nawh. (5) Pathien thu ei dit tawi el khelah mi tam takin thumal pakhat ngawi sawr bing a, ei nuom nuom belsaa sermon thlak ei chǐng a, chu chun mitdel ruol sai hmu ngirhmunah a mi’n tăngtir. Hril sa lo a bebawm dang khom a tam a, chik taka sui nuomtuhai thurawn ka pek nuom chu a artikul ngei lungril inhong taka tiem le dawnkhawl a nih.

Mak ka ti pakhat chuh, a tiem awm deua ka ngaihai le tiem ngei dinga ka ditsakhai mi iemani zat telefawna ka hang indon leh, “Ka lo tiem fuk le!” an ti ruolin a san suonlam tum tum an nei seng. Threnkhat lem chun, “Wales rama rongbawlnaa a’n hnamhnoia inthokin a lekha ziek hrim hrim ka tiem ta nawh” ti pawl khom an um nok chu tie! Poi ka ti hle. Thu ei hril le ziekhai hi a ziektu inkoppui pawl le mihriem hai le thlung kop tlat mi ei um leiin, thuhriltu le ziektu ngirhmun derthawngzie le fimkhur a ngaizie a mi’n ngaituotir zuol a. BJP ruol hril phot Congress-in tiltǐp a, Congress hril phot BJP khomin thutaka la loa a nuiĕu tum ang ngirhmun hi khawvel hmun tina mihriemin ei tuorhlâ tak, sienkhom ei inthla nuom tlat lo chu a nih. Thutak le thukhêl thlier thiem ding chun ngaithlak ve ve a, sie le thra hrietna leidara a tak le a si sep fai le indang a thra.

Hmar tronga ni tin suok chanchinbu um sun Hmasawnna Thar hi ni tina ka tiem san chu phêk hninaa artikul le editorial a nih. Mi hrang hrangin artikul an hung ziekhai hi thu le hlaa ei hmasawn dan thlir theina darthlalang pakhat a ni leiin poimaw ka ti a, chipchier takin ka tiem hlak. Sakhuo tieng thil le sehmea thuziek a tam a, chuong tienga ei inhlieuna dil inthuk dan le pawnlang dan le lekha ei tiem tlawmzie khom inhmai ruol a ni nawh. A tlangpuiin, Sielmat le Rengkai inkar boruok inchêp tak kara inthoka thu thring pût suok, thrangthar rim inhnam ding le an rawl ngaithlak ding um lo, rip sunga ei thu le hla khum tum pawl thukhawchang fom khawm ni awm tak a tam a, literechar khawvela hlu lut tlak a vâng. Editorial-in editing an thaw sun chu HLS dit dan anga hawrop siem thrat a nih. MIL sabzeka inchuon dinga ziek an sawn vong lei chu ni kher naw nih. A dang chu an hung ziek dan ang angin, inphuoiin phuokfawm thil inther fek fuk sien khom, a ni ang angin an insuo top el. Chanchin thar le ram puo tienga thil tlung dang dang ripawt ziek thua ruok chuh ruol an ban sawt hlein a’n lang a, lawm a um khop el.

Dere Nun Ei thupuiah lut nawk zai rêl inla. Ei suotlang hmelhmang Dr. Mansang Songate hung phor suok. ei Sinlung Thar Bethlehema inthoka intran, tuta ei ngirna le ei nun dan pei hi kei chun ‘Dere Nun’ tiin ka ko a nih. ‘Dere’ chu British India hnuoia tangka thîr, anna hni a nih. Anna 16-in Cheng khat (Rupee1) a siem a, anna li (4) chu siki, anna riet (anna 8) chu duli a nih. Tulai paise zawnga sut chun anna chu paise 12 hŭ a nih. Dere chu siki (seki) chanve tluk a nih. Thil hrilkhina trongkam (metaphor) a hmang a ni pha leh thil tlawm, hlutna amanih nina inhnuoi hrilnain ei hmang. “Kan tipui naw sain inthlangah a bei ve a, cheng khata mi ngai hlak khah dere-ah a’n siem dĕr a nih,” ti dam, “Cheng tling lai insuk deré rè naw rawh” ti tronglamkei dam hi a hung pieng pha a nih.

Eini rawi hi sakhuona tieng phak insang ĕm ĕma insie, a thren chu thlarau ramthar zuon taa inngai, khuongpui le khuongte tlira umni khama sun-zan zoma ramthar inawi pawl, Billy Graham nêk daia sermon hlap thei khom ei um tah laiin, Pathien thu awi le zawmna tienga hnuchâk invoi, Pathien thutak hrietna tienga mawl mongtol, thuring inchuktirna mumal dong lo, mani lungbuo zawnga thu mal khat chauh dam khukpui hlut ching, a bebawm thu poimaw hre lo le ngaisak lo ei ni tlangpui. Johan 3-a Isu le Nikodem inbekbor thu hi ei hriet lar le sam rawn tak a ni ka ring. “Tuia le thlaraua pieng” umzie indon inla, don thei loa kahâk ei tam; rongbawltu le berampua ei ngaihai don dan khom a mumal nawh. Ieng dang neka “A ram le a felna” zong hmasa tak dinga Isu thucha (Mat 6:33) hi ei chang thlang rawn pawl tak a ni laiin, “a ram” le a “a felna” chu ieng tina am a na? ti indon inla, ei buoi map nghal pei a nih. ‘Pathien ram’ ei hril pha leh ‘van ram’ ah ei bel tlangpui. Chu chu piengtharhai chanah ei sie leiin ‘piengthar’ hi van ram lut theina chabi tak niin ei inchuktir a, piengthar dingin ei innor tlut tlut el a nih. Ei piengthhar rawn po leh lemchang ei pung si.

Ei piengtharna le Pathien ram hin inzawlna a nei am? Taksa phûrna pangsa a rê charin a bo nawk el hlak am a ni? Pathien ram (kingdom of God), Pathien thu ang le dit zawnga nun le khawsakna, Edena bawsietna leia Pathien le mihriem cheng hmunkhat thei loa lo um tah chuh suizom nawk dinga Ama Pathien ngei, Naupa Isu hming chawia mihriem taksa puta khawvelah hung pieng a, inremna sin hung thawtuin Farisaihai zawna dona “Pathien ram chu nangnia um a nih” amanih “Pathien ram chu nangni laia um a nih” (The kingdom of God is within you-Lk 17:21 NIV; the kingdom of God is among you NRSV) a ti khan eini rawi hril van ram (kingdom of heaven) chu an kawktir naw top ti a chieng. Ama Isu ngei khah Pathien ram, mihriem laia hung cheng a ni thu a hrilna ni sien a hoi khop el. Chîk taka ei bi chun, Gospel bu li ziektuhai thuziek fŭnkhawmna chu hnuoi mihriemhai laia Pathien ram hung tlung thu a nih. Chu thu tlanginsampuitu Baptistu Johan chun, “Sim ro, van ram chu a hnâi tah” tiin a khekpui a ni khah (Mat. 3:2;4:17).

Pathien ram umzie hre fie si loa van ram kaina dinga a chabi chu piengtharna a ni thu ringot ei inchuktir tlut tlut hi Pathien thu tluontling ni kher naw nih. Cheng tling kristien ei vang. Ra insuo lo piengthara inngai, dere kristien, lemchang le lemder nun insîr ringota inhmang zo, Lipstick ang chara Pathien thu hmang, Lalruong le Keichal tienami-a “Hringmi hung hung, zie thup zie thup” tina khawvela chêng, mani le mani inhlĕm sinpuia nei ei tam.

Baibul inlet sina kum tam sun-zan zoma hun ka hmang sung hin Pathien thu suina tienga ei ngirhmun hi ka hmu chieng zuolin ka hriet a. Mihaiin sakhawmia an mi ngai lei le eini ngei khoma ni-a inngaina ei nei rŭk kar leiin hmaithinghawng inbel dan ei inchuk sup sup a, ei hnam hmaikawr tak a hung ni naw thei nawh. Ei Baibul hmanga inlet dik lo le trongkam indik lo ei hmanghai hin ei nunah ei hriet loin zung inthuk tak a kei leiin borsawmna tinrengin a mi tlakbuok bok a, chu chu kohran pawla ei inthre dar nasatzie hin a hril. Thuring indik lo le trongkam indik lo hmang ei hung ching zongsak leia mani tronga thu le hla mumal ei phu suok thei ta naw san tak ei sui chet chet pha leh a kaikuongpa chu ei Baibul hmang lai a ni naw thei nawh. Sienkhom, thlarau indik paia inngai, “Ka pu tuk, ka pa tuk” ti khopa Baibul thudik hrea inngai pawl chun ei natna benvon hi ei hril kek pha Pathien thutak hrilhnawm tum, Belzibub tirtawnah mi sie-in, hremhmunah mi hnaw lût an tum nghal el a nih. Amiruokchu, Rev. Mansangin a hung khek suokpui ngam angin, ei thu le hla inchuktir dan, ei inkhawmpui, beiruol, khrusêt, kemping le kanseling danhai hi thutak enremna bang le inmil dinga ei thlir non a ngai takzet. Mani trong ei suosam zing khom hi bansan zai rêl ei tiu. Ei dere nun le thuom hi hlîpin, Pathien thu awi le zawm inchukin, lemder nun maksanin, cheng tling nun inbel tumin thrang lang ei tiu.

(July 8, 2020, Delhi)

###

No comments :