Tûk tina ka thaw danin computer-ah ka mail ka check a, lekha don ngaihai ka don a; hmun hrang hranga um ka nauhai le ka ruolhai ka kan kuol a; facebook-ah chanchin poimaw zuol ka bi thuok thuok a; telefawna biek trulhai ka biek a; website hrang hranga ni tin changvon dinga an hung thur suokhai chu Delhi Version-a kan inlet dan leh ka enkhi a, a chieng lem le fie lema ka hriethai chu Notebook-ah ka’n chik a. Hienga thaw hi ni tina DV endik sin ka bawzui thei dan thra tak niin ka hriet.
Voituk khom hin chuonga ahmatiema ka hang thaw hnunga ka hma dom lai sunzom dinga computer le kan inhmaton lai chun ka lungrilah mi kaptu thil iemani umin ka hriet tlat a. A zania Sam-a hla iemani zat ka bi nonah siem thrat ngai um zeuh zeuh ka hmu a, chu chun arênga ennon trûla ngaina a mi’n neitir a, chu bawzui sin chu tran nghal thra dingin ka ring a. Kan inlet hmasa tak le tuta 2015 Edition indanglamna bi nuomin ka computer-ah a kawpi ka dap suok a. Sam le Thuvar hi Thuthlung Thar le inkopa sut hmasak kan nuom leiin, ka penson-a inthoka thla hnina, June 24, 2002 khan Sam inlet hi ka tran a, September 10-ah a thuolpui ka zo a, chu kum November chun kan ennon nawk a, ni 19-ah kan zo a. Kum 2004 khan Thuthlung Thar le inkopin a bu-in a hung suok a, kum 2007 khan Delhi Version Baibul pumpuiah, 2015-khan Revised Version-ah. Voisun hi ka’n let tran ni champha voi 18-na a lo ni zing chu tie!
Sulhnung suiin ngaituona a’n vir let vut vut a. Nipui vanglai taka Sam inlet ka lo inbichilpui el kha a hnunga ka ngaituo changin mak ka ti naw thei nawh. Ka study room-a hin fan (hmaizap) chauh naw chuh pindan sukdeina iengkhom a um nawh. A lum êm leiin ka hriet naw karin ka tawnzau le kekorte chenin sawr thei khopin thlanin a lo zop chang a um. Ana chuh lum le dei, rinum le inhoi, ka ngaituo hman nawh. Ei thilthawah lungril le ngaituona ei pek tak tak chun phingtram le dangchar takngiel khom ei hriet chang nawh. Thil dangin hmun a chang thei bok nawh. Chu chu invet chilh ei ti hih a ni awm. A taka lut chilh naw chun a umzie hriet fie ruol a ni nawh. Invêtna chi khat chu a ni chieng khop el.
Threnkhatin nui-ĕu puma, “Kut voitiengin zu no a dom a, chang tiengin Baibul a’n let a, pulpit tlanga phar tlak an nawh” an ti thu hin ka na bul a tlung chang ka nui an sukza thei bek bek. Chuonga Baibul inlet hi thaw thei a ni nawh. An hriet nawna maw chu Lalpan inphurtir naw hrăm sien. Baibul hi Pathien thutak inziekna a ni leiin a Neituin ei theina po poa ei trong indik tak hmanga a mawi thei ang tak le hriet fie olsam thei dan taka inlet a phût a nih. Chuonga thaw ding chun ei trongin a daih ti hriet le ring ngam a ngai. “Hmar trongin a dai nawh” titu chun inpuochana a tlasam a ni thei. Thabo bau thu trongkam a nih. Sienkhom, chuonga fie konga ei inlet chun ei mong nasa takin a hlǐm ding a ni leiin, a theida pawl le do pawl an um ding chuh hril loa hmâng a nih. Thil maka ngai ding a ni nawh. Amiruokchu, mani tronga fie lem le indik lema Pathien thu puong dodal nuomna le tumna lungril chu Pathiena inthoka suok ni kher naw nih. ‘Do dan thiempa Setan’ kut rolna ni lem sien a hoi.
Khawvel hmun tinah Baibul inlet thar a suok pha dodalna a um ngei ngei. Ei lo pawl nĕl tah le baihat tah Baibul chang amanih hla thu an hung sukdanglam met chun ei hnăr a kîr nghal a, pom harsa ei tih. Pathien thu nêka a hrilna trongkam ei lo biek hman tak lei a nih. Sakhaw tuia chawm a, sakhaw hminga ei lo inthrang nel tah thil hrim hrim thlak hi kulpui thriek nêkin a harsa lem. Midum ramah sala mana ran anga sor le zor hlaktu mingohai hi misuol tawpkhawka an ngai leiin kristmas nikhuoa drama an thaw changin Setan le a rawihai chu a var ngotin an inthuomtir a, Isu le a zuituhai le Pathien le a vantirkohai chu midum hmel put, thuom duma inchei vong an nih. Anni ngaituonaa suol umzie an hriet chu a var le ngo, thra le thienghlim hrim hrim chu a dum a nih. Chuong ang peiin, beram hi ran suol, kel hi ran thraah an ngai. Nuhmei mana beram za pek nekin kel pakhat pek an ngaihlu lem. Isu tekhinthu hril, “beram chu a chang tieng, kelhai chu a voi tieng sieng a tih” (Mat. 25:33) ti hih a letling zawng chauhin an pom: a chang tieng kel, a voi tieng beram. Hi hi midum ram Africa-a kan khawsak laia a tak ngeia kan tonhriet a nih. Ei Baibula hriet mumal thei loa ei inlet po po hi thurûk inthup le Baibul baibulna, thlaraua inthoka hriet fie thei chauh anga an mi lo hril le tu nghetin kum za kristiena insal tam tak hi tu chen hin a mi la hnungkhir zing a nih.
Sam hi hla a ni leiin thu ruongam (prose) ni loa hla ruongama inlet ding a nih. Kum 1500 sunga Israelhaiin Pathien an biek changa an sak le inzawt hlak hlahai laia 150 an thlang khawm bu khata an hlu lut a nih. A tam lem hi Lal Davida phuok a nih. Thluk nei, rimawi leh rema a saka sak chi le a sama insam chi a ni tlangpui. Hebrai tronga an sak le insam hi ngaithlain, a ri luong dan seng hang chîk inla, Saptronga external rhyming an uor nekin eini ang bokin internal rhyming an uor lem ti hriet thei a nih. Chu dungthula tiem le inzawt dinga DV-a Sam hi buotsai a nih. Samphuola tiemtuhai chun a par fung sunga a hningzu inthup dawk phak ngai naw ni hai. Hi ngirhmuna hin mawina inthup, sungmit thlaraua inthok chauha hmu thei chu, a’n phŭm a nih.
Delhi nipui hrâng buon buon hnuoia Sam ka buon khan hla ruongam el chauh khom ni loin, khawvela tu khomin an thaw hriet ni ngai lo, hla tin chu a tlar hmasa taka thumal lamrik zat angin a tlar dang khom sie vong a nih. Entirnan, No. 23 hi tlar tin lam sari vong a ni laiin, No. 24 chu lam riet vong a nih. A tiem dan khom a dang ve ve. Chuonga remin, Baibul lailung tak Sam 117 ti naw po hla 149 laia 52 chu lam sari, 91 chu lam riet, 3 chu lam kuo, 3 dang chu lam sawmin a hung suok a, khawvela um sun a nih. 1973-a Delhi tlanga Gitanjali ka’n let lai le hla, abikin KAN TLANGRAM MAWI le ZO TLANG SANGAH ti hla, tlar tin lam riet le internal rhyme le external rhyme nei, sak loa inzawt ringot khoma hla tling, ka phuok laia thu inlet le hlaa rem khawm dan ka lo inchuk khah kum sawmthum hnungah Sam inletnaah hlawk takin ka hung hmang tah a nih. Hienga Sam inlet le a thu tluong tak, fie tak le hriet olsama rem khawm hi thil hautak a ni el bakah hla phuok nekin a harsa lem a, Hmar trong naw lem chun thaw mei mei ruol ni kher naw nih. Editing khom namên loin a harsa; hla pakhata thu pakhat pei amanih belsa ding ringot khomin a hla pumpui thriek le rem thrat vong a ngai chang a um. Pathien kut thrang lo chun thaw ruol a ni ka ring nawh.
A ieng po khom chu ni sien, har suokin har suok naw inla, khawvel thu le hla ruongam pangngai ni loa Hmar tronga Sam inlet ka tranna ni chu June 24, 2002, voisun hi a champha voi 18-na a nih ti ka hmu suok leiin le hi ni hih mellung ropui tak nia ka hriet thu le Delhi tlanga chuh June hi nipui hrohrang nat lai tak ni sien khom thu le hla ka ser suok rawn thla, thla hnienghnar a nizie thu ka hung tuihni vak a nih.
Thubelh: Chawhnung tieng facebook ka hang en leh Hmarvenga khawsa ka tunu Tlanglienzo van kai ni, chatuon prawmawson hmua ropuina rama a lut ni a ni thu ka hmu a, taksa thilah a mi thrawngin khuo a suksawt hle a, lung a’n thǐp vung vung a. Keini unau 13 pieng laia a pathumna, Indopui Pakhatna zoa influenza hripui inlengin a uhai pahnih a fen hmang laia dam khawsuok, ka pieng hmaa Keivom tlangval, Dr. Lal Dena hming tluon ‘Independent Laldenlien’ ti phuoktu Fimthlovung le an lo innetir, ka farnu Dotling le an nau palihai laia a pathumna chu Tlanglienzo hi a nih. Ka tupa Dr. Lal Dena hai leh 1939-a pieng kan nih. Anni pahni hi kum bul tienga pieng, keia neka thlaruka vok ek sir hmasa an nia chuh ka tu danghai leh Muolvenga seilien, kan ina chetla zing zing, ka u Khawtinkung naunu Neitling (Edward Hrangate nu) le Tlanglienzo lem chu inphîr ang ela inkop zing an nih. Chawla kan suok chang, inpui taka kan nei, Saidana ka u Hrangthatlur ina thlaithleng siema kan intuokkhawm changa kan titina hluo rawn tak le kan hlimpui tak chu kan naupang lai khawvel, mawl le mawi le inhoi kha a nih. Chongzil ang ko kir thei chang sien maw!
Hi ka thuziek tawite hi voisuna ropuina ram mi lo lutsan tah, ka tunu ka ngai em em Tlanglienzo hrietzingna dingin ka’n hlan.
(June 24, 2020, Delhi)
###
No comments :
Post a Comment