Search


May 25, 2019

Sungkuo Maicham (Family Devotion)


Train up a child in the way he should go –
but be sure you go that way yourself.

- Charles Spurgeon

Dan naranin Pathienni tuka sungkuoa Baibul tiema chawibiekna hun ei hmang hlak hi “sung inkhawm” (family devotion) ei ti a. Threnkhat chun “zing inkhawm” an ti bok a, chu chu biek ina zing trongtrai leh ngai kop thei a ni leiin a remchang nawna chin a um. Sungkuo threnkhat chun zan tin “sung inkhawm” an hmang bok a. Hienga sungkuo bika fienriel hun ei hmang hi a huop kim zawngin “sungkuo maicham” tiin a thupuiah ka sie a nih.

Hmasawnna ke pen ruola kal ei chawi a ngai hnung hin, tlangrama a khawnawta arkhuong zuia ei khawsak hun lai ang khan, sana thuneina hnuoia hun bi ei thliek hnung hin, sin ei thawna zirin hun ei hmang dan le remchang hun ei nei dan a hung inthlak danglam a. Delhi tlang le Vairampur hmun hrang hranga khawsa thralai tam tak chu zan khawvar sin an thaw a, sŭn nithlak an chawl hadam thung a. Chu khawvela chun a ruola sungkuoa thlaithleng kil tlang a thei ta naw a, sung khat khom inhma taka suok pawl le inhnu taka inlawi pawl chu hmel inhmu thrak loa chawlkar pum hlûm suo thei a nih. Kar khat sunga Judahai ni hnuhnung tak Chawlni (Sabat) inser pawl Kristien intihai lai mi tlawm te um hai sien khom, Krista thonawkna ni Thawtranni chu Pathienni (Sunday) ti-a Kristien tam lemin chawlna ni-a ei hung hmang tak leiin, hi ni hin kori a hung tuk tah em em a, khawvel pumpui deuthawin Thonawkna Ni hih ei hung inser tah a nih.

Hi ni poimaw hi ringtuhaiin dâltu um loa taksa le thlaraua Pathien ei pawl theina dinga umpuitu Thlarau Thienghlim hung tlungna ni Pentecost (Thil.2:1) a ni leiin, Sabat ang hiela khŭnin an lo inser hlak a, a hnungah a hung hluolan a, awm khom a awm hrim a nih. India rama khom iengtik khawtika an lo hriet nga naw khah British-haiin ram rorelna an hung laka inthokin sorkar ni inser a hung ni ve tah a. Eini rawi, kha hmaa ni threna nei lo, chawlkar khom nei lo, nisa suoka inthoka a tlak chen le a suok nawk chen ni khata ngai top el hai khomin ni sari sung hih chawlkar khata hung thre vein, Thawtranni, Thawleni, Nilaini, Ningani, Zirtawpni, Inrinni le Pathienni ei hung nei a, a tawpna ni tak hi inserin ei chawl a. Hi ni hin sungkuo ei chawl tlang theina ni a ni leiin, zingkar lem chu sa hme ngei dinga inngaina a um a, sungkuoa Pathien inpak tlangna le thu thra inhrilna hunin ei hung hmang tlangpui tah a nih. In khata cheng po Sungkuo Maicham hmaa ei la kim thrap sung chun Sam 133 hi ei hlapui a la ni zing ti inla, ei hril suol ka ring nawh.

Rangoon-a kan khawsak sung (1986-89) khan hnam dang chepdena kara khawsa Zo hnathlak hnam hrang hranghai, abikin Mizo trong hmanghai ngirhmun derthawng dan sir hrang hranga inthokin ka thlithlai hlak a. Kawl kalchar le trongin a chim pil tah, Kawlhai thuoma inthuom, Kawl trong ngota inpawt tah le mani trong la hmang le mani nina kengkaw la tumhai danglamna siemtu ni-a ka hmu chuh, a nuhnung lemhai hi Pathienni tuka sung inkhawm la hmang, mani tronga Baibul la tiem hlak sungkuo an nih. Mani trong ngei hmanga sungkuo maicham la kîl hlak hai chun hnam le sakhaw ninaah zung nghet tak an kei a, sawi hning mei mei thei an ni nawh ti hih ka hmu dan a nih. Chuleiin, Pathienni tuka sung inkhawm ei hmang hi Pathien thua inchawm lienna el chauh ni loin mani sakhuo le hnama inthlung nghetna hruolhrui poimaw a lo nih. Lungruol taka sung inkhawm ei hmang thei sung chu sungkuo inzomna, inthununna le inthuruolna a la nghet tina a nih. Ei hmang thei nawa inthokin, a san sui a, sung tin ei inbi chieng a ngai. Sungkuo nghetin khawtlang nghet, khawtlang nghetin ram le hnam nghet a siem. Ram le hnam koi dar hi sungkuoa inthoka intran vong a nih.

Sung inkhawm hi Pathien thu le khawtlangin nun dan thra le mawia a ngaihai inchuktirna hun a ni el bakah sungkuo thu le hla, a sie a thra le inenkol dan dinga thraa nu le pain an hriet le phanhai, nauhai kuoma an hril hun, inzil a trûl leh inzil a, infui an mamaw leh infui hun a nih. Chuleiin, nauhai inchuktirnaa ei hmang rawn tak khom Thuvarhai (Proverbs) a ni ka ring. Trangkaipui le hlawkpui dinga naupang dawng an ni laia inthoka an lungrila thu thra tu nghet a, ni tin nuna an hung inthranglienpui ei dit le beisei leia ei inchuktir a nih. Sienkhom, thil thra ieng khom hril inla, ei nauhaiin inchukna sikula an lo hmang hmasa tak chu nu le pa ei nih ti hih theinghil lo ding a nih. Hi thudik hi ka upat hnung hin ka hung hmu chieng deu deu. Thuhriltu ropui Charles Spurgeon-in Thuvarhai 22:6 sirsana hmanga a lo hril chuh hi thusep tontirah ka sie hrim a nih: Train up a child in the way he should go –but be sure you go that way yourself (Naupang chu a lam hraw ding inchuktir la, nang khomin chu chu i hraw ve ngei ti-ah chieng rawh). Pathien ti loa ei thu inchuktir le ei nun dan inmil le inhlat dan hre hmasatu tak chu ei sungkuo an nih. Lemderna chi ei tu chun inziet hlokin ei nauhai nunah a hung inlang suok. Chu zie chun khawtlang a hung phan a, ram le hnam nun a tuom hlak. Hnam tin trobul chu sungkuoa inthoka intran vong a nih.

Sung inkhawm ei hmang dan hi inang deu thrŭmin ka ring. Hla ei sak a, nu le pa-in inkhawm an thruoi a, Pathien thu an ditna lai an suklang a, an trongtrai zoah Lal Trongtrai ei hril tlang a, ei zo hlak. Hi hun hi Pathien hmaah suongkuo maicham indin a, a kuomah lawmthu hril a, ei mamawhai intluna dawvan ei kai hun a ni bakah thu tin thu tang ei inhrilna le thurosie ei inhlănna hun a ni leiin ngai poimaw a hlaw ding a nih. A tawi zawnga hril chun, Pathien hmaa sungkuo inlangna, fienrielna, inhlănna le chawibiekna hun hlu a nih. Isu khomin hienga Pa le fienriel hun hmang hi a ngai poimaw hle ti ei hriet. Samphuola thaw loa hmang hlawk ding a nih.

Delhi tlanga kum iemani zat sunga kan hmang ve dan tlawma zawng hang hril lang. Kan nauhai hi ram hrang hranga khawsa an ni leiin, kan nupa ringota kan khawsak chang a tam a, chu sung chun sung inkhawm hi a hranin kan nei ngai meu nawh. Ka nuhmei khumbeta a um tran ding laia inthokin Pathienin kan mamaw a hriet leiin, mi umpuitu ding thralai fel tak tak a hung tir a. Ni danga umpui nei thei ngai lo khah, umpuitu le somdawltu (kei chun “ka vantirkohai” tiin ka hril hlak) pathum neka tlawm lo kan hung nei el tah a. Hi taka inthok hin Pathienni 1200-1300 hrs inkar sung inkhawm kan hmang a, a tam lem chu keiin ka thruoi a. Kan thaw dan tlangpui chu hieng ang hin a nih:

Thruoitu-in chang thlang bik a nei naw chang chuh Sam le Thuvarhai kan thlur bing a. A dot dotin ka rawihaiin ahmatiemin an hung tiem a, an tiem suol chang le a thluk an lam indik naw chang ka rawiin a tiem dan indikin an tiem indik hma po kan tiem non a. Chun, an chang hung tiema a thu umzie le trongkam an hriet chieng lohai chu ka thei ang tawk tawkin ka hril fie a. Ka Baibul inlet kan hmang leiin, a chang chun sermon-a hril chi ni mang lo, a trongkam hung suokna trobul le a hung suokna khawvel ngirhmuna inthoka an hriet fie theina dinga kan phok chang le textual criticism kan bel sa chang a um bok a. Pathien thu anga nuom nuoma ei lung tluk zawnga ei hril kawi, thutak anga mi tam takin ei lo ngai, sienkhom ni chie si lo, inthiel fai ngai, ei kristien khawvela hin a tam tah khop el a. Chuonghai chu a remchang dan ang peia inhril hrietna hunah kan hmang.

Hla pakhat bêk kan sak zie a, kan sak hmain pakhatin a thu a tiem a, a hla umzie le thumal threnkhat hmanghai le a kawk keiin ka hril fie a. Saptronga inthoka inlet a ni lem chun trongkam indik lo hmangna le inlet suol, a kawk ding kawk phak lo a um hlak leiin, chuonghai chu keiman ka hril fie a. Entirna pakhat chauh hang hril inla. Saptronga hla, “I’d rather have Jesus” ti “Isu nei ka nuom lem” ti-a ‘nuom’ thumal hi ‘thlang’ ti ding a ni lem a. A san chu ‘nuom’ ti ringot chu duthusam hrilna a na, ‘thlang’ ti ruok chu ditthlangna hmanga thutlukna siem a, Isu Krista nei a nuom ringot ni loa a thlang thu hrilna a ni lei a nih. A Saptrong khoma chu char chu a nih a hril. Hi thila ‘nuom’ ti le ‘thlang’ kar inhlatzie chuh hremhmun le vanram, piengthar le piengthar lo, inkar tluk a nih. Hienga samphuola hla ei sak liem mei meia hin ei kristienna pawnlangzie a’n lang.

Hla hril taka chun, thlarau thienghlim thruoinaa hla an phuokhai hi Baibul sunzomna a ni leiin ringtu nunah a poimaw a, thu nekin hla hmangin ringtuhaiin thlarau pawlna ei dong rawn lem daih ti inla, ei hril suol tam ka ring nawh. Chuleiin, a chang chun Hmar tronga hla, abikin Pastor Thangngur phuok, pakhat ringot dam ringtu kalchawina thu hril fiena dingin kan thlang hlak a. Pathien thutak hrietna chauh khom ni loin, eini sumphuka inthoka luong suok a ni leiin ei chengna khawvel, ei nunphung le ei trong, ei lo inhmang tah hai ei hriet theina le humhal theina hmangruo poimaw a nih. Thrangtharhaiin ei hnam chanchin, ei thu le hla hluihai an hriet ta naw bek bek san hi hang sui inla, sungkuoa inthoka intran vong a lo nih. TL le THL hmangna indika hmang thiem ta lo le lam thiem ta lohai hin an baksamna hi sungkuoa inthoka an inthla sawng vong a nih. Vowel pahni inkop, IE le UO hmang thiem ta lohai lem hi chuh English alphabet hmangna hnuoia seilien an ni tawl leiin hriet thiem dan tak an la um, Amiruokchu, hi khom hi sungkuo sikula inthoka hmang dan dik inchukhai chun buoina an nei nawh.

Kan naupa David Lalhmingsang a um changa Saptrong le Hmar trong chokpola inkhawm a thruoi pha chun kar liem taa Delhi Thurawn-a inthoka a lak suok, ka thuziek parakraf hni vel, tiem inelna dingin, kan chang kipa ding kawpi a hung siem a. Ka rawihaiin an tiem seng a, a tawpah keiin ka tiem a, a thlûk an sukdik nawna le lam dan indik lem ni-a ka hriethai ka hril bakah thumal an hriet fie naw hai ka hril fie bok a. Kan trangkaipui hlein ka hriet.

Inkhawm kan tran chara kan thaw hmasa tak chu kar liem tah sunga thil tlung poimawa an hriet seng- international, national, local, individual- le an nuna thil tlung tawi tea hrilna hun hmang a nih. Thil fe le hung inchika thlir let nachang inchuk le hriet hi nuna thil poimaw, damlai ni tiem dan indik inchukna a nih. Chuong naw chun ni tin hi a pangngaia hmang liem mei mei thei a nih. Sekhon tin le minit tin poimawzie miin a hriet chun hmangthai mei mei a nuom naw a, hmang hlawk a tum leiin a thilthaw iengkimah a hlawtling hlak. Khâng khopa sun-zan zoma buoi Mosie ngei khom khan a nihai tiem dan dik inchuktir dingin Pathien a hni a nih (Sam 90:12). Ni tin tiem thiem dan le hmang dan indik hretu chun a mal mala a chunga thil tlunghai chu a sui hlak leiin, maktiin Pathien a’n pak naw thei nawh.

Pathienni tuka ‘Sungkuo Maicham’ indin poimawzie le kan hmang dan tlawm te, inchuom phuora ka hung ziek hi tiemtuhaiin an trangkaipui ngei ka beisei. Ram le hnam le khawtlang le kohran siem thratna sin ei thaw tak tak nuom a ni chun sung inkhawma inthokin tran thar ei tiu. A dang dang thawa crusade, beiruol, camping le a dang dang ei huoihothai hi a thrat hle laiin, huou huou thil le pawl inepna zawngin a fe deu vong tah leiin, tak ram khawvelah umzie a nei tlawm tah. Siem thrat sin ei thaw tak tak nuom a ni chun mani sungkuo chitah tran ei tiu. Ra hlimum insuo ngei ei tih.

(May 25, 2019, Delhi)

###

No comments :