Search


Feb 14, 2020

Coleman Sermon


A writer doesn’t solve problems. He allows them to emerge.
- Friedrich Dürrenmatt

February 9, 2020 a Hmar Christian Fellowship Delhi (HCFD) chawibiek inkhawma thuhriltu chu mikhuol Rev. Lalhmuoklien, EAC Kohrana rongbawltu un, Rengkaia um, theulawzi tienga doctor (Ph.D), Manipur Simthlang Biela gospel hung lutna zabili 2010-a an hmang truma kohran chanchin suina GOSPEL THROUGH DARKNESS ti lekhabu Saptronga ziektu kha a nih. Parbung suok, pa inngaitlawm, hmai (hmêl) tlai, nĕlum, pawl inhoi, tumru le taima, an khaw mizie tlangpuia kop tlat ni awm, bututna nei ve lo a nih. Hmar trong khom a baksam naw khop el.

Delhi tlanga chuh inkhawm trǐna thingpui dawn khawmna bakah tuolah a remchang dan ang peiin sawtnawte a buk buka inpawla tlang taka thuhriltu thu fepui dan thluoina le tlipna kan nei hlak a. Hi hi insoiselna ni loin ngai dan inhril tuona a nih. Delhi tlanga hin kâr khatah voi khat, chu khom chu darkar 2.45 sung chauh, chawibiek inkhawm hun kan nei a. Hun hlu tak le sum tam tak senga hung inkhawm sungkuo, thralaihai le inchuklaihaiin thrathnempui khop thu an hawn hlak kan ditpui a. Chuong chu ni loa thu boruok lo inba chu lainatumah kan ngai a nih. Ei rama hin Ajinomoto Preachers ei pung pei leiin kohran tin hi an pal zùt a, lungnona thlia mihai mut puoma chawm tlei tum ei pung leiin, thuhriltu ruoi hi nasa taka fimkhur zuol a ngai pei ding a hoi. Thuvarin, mi lênglak sor chu thal kaptuin thala a fuk pal pal a kap hliem ang hi a ni thu a hril kha hriet zing thrain kan ngai bok (Thuv.26:10).

Pêng hla loin, ei thu zai zom nawk inla. Inkhawm trin chun, biek in kotpui sir, ka car intungna bula chun Pastor Lalnghakthang, RPC Executive Secretary, Pastor Lalsiesang, Dr. Lalhmuoklien le mi dang iemani zat leh kan ngir bum a. Kei chun makti takin, “Unaupa, iem a ta, Coleman Sermon i mi thlakpek a? Khang ang khan in la thaw zing a ni?” tiin fiemthu-titakin ka’n don a. A lak dan a lo thiem khop el a. “Ni e, keini EAC chun ringum takin Colemen Sermon hi kan la thlak tlut tlut el a nih” tia a mi don ruolin, “Thaw rawh, thla hang la vak ei tih. Keiin Coleman ai, nangin Watkin Roberts ai aw la” a ta. Pastor Lalnghakthang chun, “In pahni chauha lak chu him naw nih, neutral party thrang a ngai. Kei Calvin le Martin Luther aiawin thrang vêng ka tih” a ta. Chu phing leh, Fellowship neitupa Pastor Lalsiesang khom a thrang ve ngei a ngai” kan ta, innui dar dar pumin thla kan lak a. Pastor Hmuoka kuomah, “En rawh, Fellowship-a inlawihai kan vangneizie hi! Pawl boruok mi daltu um dĕr loin kan la’n pawl tlang thei a nih. Tu khom lungloa la kan um ngai nawh” tiin ka hril a.

Iem a na Coleman Sermon chu?
Hi trongkam hi mi la hmang ngai lo, Thupuong le Thesalonika kohran kuoma Paula lekhathon (4:13-18) besana thuhriltu thu khêkpui laimu hrilna trongkam remchanga ka zuk ser vak a nih. Harna ei ti hih a tlung zătin a changtu mizie angin a phâk săng le săng lo, a chiri le ri lo, a tak le a puopa, pang sat dan le so sang dan inang lo an um hlak a, fawr kohran a hring suok rop hlak. Fawr kohran ei tihai hi hang bi chieng inla, thlarau chi khat inruia zuol kai bik, an lung tlük zawnga Pathien thu hril fie le fepui an ni nuom. Zu amanih damdawi amanih inrui chu sawt naw te-ah an hung har nawk el a. Thlarau dawnvet invoihai ruok chu an har suok mei mei tah ngai nawh.

Ringtuhai lai hin Isu Krista hung nawk nghal el dinga ring pawl le mihriem inkhina hmol, kum le ni hmanga Pathien prokram inkhi tum pawl, an um a. Kum zabi pahnina laia inthok tah khan mithiema hril tam takin an inhnikpui a, lekha tam tak an ziek a. Chuonghai laia pakhat chu tirko Paula, Thesalonika kohran kuoma lekhathon ziektu (Thes. 4:13-18) khom hi a nih ti inhmai ruol a ni nawh. Indon chieng dingin ama a um ta si naw leiin, kum sanghni vel deuthaw liem tah sung hin Thupuong 20 leh thlung kopin, ringnaa hmathlir nei inti pawl chun Israelhai ta dinga thu tiem, an Messia rawia kum sang rorel an nei dinga hril leh leh rem le rem loa khit kop tumin, ei buoi ve map map a nih. Hieng thil invoina hi harna chi hrang hrangin a hring suok, Dispensational Theology an ti chu a nih. Edena inthoka Isu Krista hung inlang chen kha, an mithiem threnkhat sui dan chun, hun rukah an thre a, hun sarina a hung inher suok pha leh Isu hung nawk dingin an ring. A nêka tama thre pawl khom an um.

Hi inzirtirna inrui chil pawl laia sosang bik le mithiema an ngaihai chun zeldin thuthawchang tam tak an ziek a. Anni rawi laia turu zuol pakhat, American Baptist pastor Clarence Larkin (1850-1924) chun a diagram a ziek thlap a, chu chu THE CHURCH versus THE KINGDOM a ti kha a nih. AD 2000 inrik hmaa Isu hung trum ngei dinga a ni le thla chen hriltu tam tak laia pakhat a nih. Hieng tienga tin le hla le thrang mi hmingthang danghai chu C.I.Scofield hai William Eugene Blackstone hai le John Nelson Darby an nih. NEIG Mission phuntu Watkin Roberts (Saptlangval) -in kum 1928-a Lakhipur (Hmarkhawlien) a DINWIDDIE MEMORIAL BIBLE SCHOOL a’n dina Principal hmasa tak Paul Rostad khom kha Dispensationalism inchuktirnain a hmin zor tah a ni leiin, Coleman-in NEIG Mission a’n chu thlak hnung le 1930-a hmunpui Suongpi (Old Churachandpur) a a son khan Bible College hi son tung a ni nghal a, ama le a rawihaiin Pathien thu an khùkpui tak chu Dispensational Theology hi a nih. Larkin limziek chu chawiin, Daniel le Thupuong lekhabu pharin, mi thienghlim lawr, kum sang rorel, suknomnatna hun (tribulation), sahrang chi tum tum, rulpui tar le dragon inlekphek thu, lungsenna no bun thlak, mei le kat sur thu, vantirko tawtawrawt mut, Babulon tlawm thu, setan khuopa khuorkhuruma an sie thu, kum sang rorel, rapchar le a dang dang hme polin, comic book nek hiela ngainuomumin an insuo thei a nih. Chuong hun laia Dispensationalism an inchuktir dan hrilna ding chun a nih COLEMAN SERMON ti ka hmang.

Chuong ang sermon, hnuoi thar le van thar le an daw mat, a tuoltro varson ngei el, kum 60 vel hnunga Dellhi tlanga ka hang ngaithlak nawk chuh, barakhai khêlah iemani ti zawngin ka mit deuh sulh hin ka hriet a. Hi zirtirnaa inhnik, Old Churachandpur Mission Compound-a inthoka Kawlram pan, Tahan-a umhmun khuor, Senvon tlanga Saptlangval mission indin TKPM thruoitu hmasa tak R.Dala naupa tlum tak, Dr. Lalthanliana le Rangoon-a hieng thu hi hrila kan titi hlak lai thla dam chu mitthla-ah a hung inlang bok a. Kum tam ka lo sui tah, Dispensational Theology zirtirnain ei ngaituona el bakah ei thu le hla a lo hang fang siet nasatzie le Pathienin eini-a a lalram indin a tum khom vanram thil, thlarau khawvel, thi hnunga ei la hluo ding siemna dinga la vongin, hnuoi nun ngainep dinga inzirtirna tieng mi fen a. Ringtuhai chu Krista zara ni tin le minit tin hnena changtu ding le chu thu chuh puong dartu ding ei nizie inhre lo a, “ni khat chu hnĕna puon la sil ka tih” ti-a inphawng hlut hluta hla mi’n remtirtu a nih. HCFD khomin tu kum 2020-a Sande Sikul inchuk dinga a hma dom a ni a, EAC anga Coleman Sermon ei la thlak zui zing a, chuonga thaw mihai chu mi hril vengtu dinga ei beisei hlak a ni chun ngaituo ei um dan nêp chuong kher naw nih. Baw huoina tawk chara ieng thlarau khom inrui hi a trium vong.

Hi thu hi lekhabu tam ziek inla khom inthiel ruol lo- liem tah, liem mek, liem zing le hung tlung pei dinga beisei le liem thei ta lo le tlung thei ta lo, chatuon inchang ding- fuon khawmna lekhabu a ni leiin uminhnel thila va tawng el chi khom ni kher naw nih. A ziektu hlak chun peihawn amanih le belsa a khap tlat bok si. Kros khelah, a trûl ta naw hnung khoma Israelhai leh inruol naw taka ringkol băt hmun a, an Juda sakhuo hnuoia an hnawl hnung Isu chu nuom nuoma hmet zuola rem inleng ei tum tlat hi thil buoithlak tak chu a nih. Iengkhom ni sien, hi thu hi hril sei ta loin, ZOṬAWNG BIBLE DICTIONARY (2011) a KUM SANG ROREL (Millenium) hrilfienain suktawp ei tih.

“Hi hi Thup. 20:4-6 besana Krista rawia kum sang rorel um ding hrilna dinga hmang a nih. Thup.20:4-6 thu hin sukdudana le rinum tuor hlak Kristienhai lungrilah nasa takin hmun a hluo hlak a. Chuleiin hrilfiena kongah hmang suol a ni rop bok. A thu hi chieng taka inchuk chun kum sang rorel chu Thupuong ziektuin inlarna a hmua inthoka kum 3½ hnunga tlung ta ding a nih. Chu huna roreltu dinghai khom Krista thuhretu, Pathien thu leia an lu an tanhai thlarau le sahrâng le a lem chibai an buk nuom naw leia thi, martarhai thlarau an nih (Thup 20:4). Chuleiin, hnuoia hringdama la um mi pangngaihai rorelna hun ding niin a’n lang nawh. Thupuong ziektu inlarna hmu ang chu ni ta sien, kum sang rorel hi AD 100 vela intranin kum 1100-a tawp daih ding a ni tah.

Judahai lai hin an lalram hung tluk siet hnung khan ieng tik hun amani-ah Davida lalthrungpha tungdinga umin, Messia rawiin ro an rel ding a nih ti ring pawl an um a. Hieng ang ngai dan hi Thuthlung Hlui le Thar inkâra thuziekah hmu ding tam tak a um (Baruk 4:21ff; Ascension of Moses 10:1ff; Tobit 13:10-14; Enok 45: 3,4, 48:10, 52:4, 53: 6,7 etc). Kristien hmasahai lai khan Judahai kha a tam tak an la ni hri leiin Judahai ngai dan khan iemani chen chu a hmin hlak a nih. Messia rawia rorêl hun sung ding an hril khom a’n chen nawh. A threnah kum 400 a ni a, kum 1000 ti an um bok. Kum 1000 hi a langsar lem chu a nih.

Kum sang rorel hi kum zabi hninaa khom a hung inlar zui pei a. Khang laia kum sang rorel um ringtuhai lai Cerinthus hai, Papia hai, Justin Martyr hai, Irenaeus hai, Tertulian hai, Lactantius hai, Montanus hai, Hippolytus hai khom an thrang. Chuonghai laia hril chipchier deuhai chu Justin Martyr Lactanthus an nih. Chuong chu a ni lain, Justin Martyr chun Kristinahai lai kum sang rorel a um ring lo an tam thu a hril lang tho bok. Tienlai thuziek poimaw tak pakhat ‘Didakhe’ (ca 80-120) a chun kum sang rorel hi hril lang a ni nawh.

Origen chun kum sang rorel hi a thlarau zawngin a lak thung. Krista’n hnuoiah lalram a’n din a ring nawh. Sienkhom, thlarau lalram a’n din a, chutaka chun ama ringtuhai chun ro rêlin, a hung nawk huna sukfamkima an um ding chu an nghak ti zawngin a hril thung. Augustin khomin kum sang rorel hi tekhin thil (allegory) ang deuin a ngai. Rorelna nuhnung nei dinga Krista hung nawk hma chun tum khat dang Isu hung a ring nawh. Isu hung nawkna ruok chu kohran le a member-hai lai hin ieng lai khomin a tlung zingin a ngai. Krista rawia kum sang rorel chu Isu-a khan tran a ni ta a, kohrana hin mithienghlimhai chun ro an rêl zing a nih, a tih (Augustine, The City of God XX.6-7)

Hieng hi a ni lai zingin, kum sang rorel beiseina hi Kristienhai lai a thi thei tak tak nawh. Khawthlang kohran mihai lai khom inhnikpui tawk an um zing. Mi thiemhai lai khom kum sang rorel chungchang ngainuomum taka ziek pawl an um zing bok. Mizorama chun Manipur tienga inthokin Saptlangval rawiin kum sang rorel inhnikpuina thlarau hi an hung lutpui a. Khawsak tieng Myanmarah Lalthanliana rawiin C.I.Scoffield le Clarance Larkin lekhabuhai inletin, ‘Khawchhak Arsi’ chanchinbu hmangin an hung thĕ dar a. Mizoram sim tieng kum 1950 hnung hret khan Rev. R. Ruala chun, ‘Thlarau leh Nunna’ thla kip suok chanchinbu hmangin an hung vor lâr bok a. Tu chen hin kohran mihai lai kum sang rorel inhnikpui pawl tam tak an um zing a nih. Inchik ding poimaw tak ruok chu kum sang rorel hi Kristien Thuring laipuiah a thrang ngai nawh ti hi a nih. Kohran hmasahai thuring poimaw Apostol-hai Thuvong amanih le Nikaia Thuring amani-ah a’n lang bok nawh. A chungchang ziektuhai khom hin ngainuomum takin an ziek ti bâk chuh trămhnĕma hmang ding a um nawh. Kum sang rorel nghâkhla taka hrilmawituhai khom hi a hun hung tlung hmain rorêltu ding taka an ngai Krista kuom panin an la fe hmasaa lem pei a nih”.(Zoṭawng Bible Dictionary, 2011 p. 699-700).

(February 14, 2020; Delhi)

###

No comments :